Sagindikova Nargiza Djubatkanovna
, Qoraqalpoq DU pedagogika va psixologiya kafedrasi
о‘qituvchisi. E-mail: sagindikovan@mail.ru
1
Каримов И. А.
Энг асосий мезон – ҳаёт ҳақиқатини акс эттириш. – Тошкент: Ўзбекистон,
2009. – Б. 24.
N. Sagindikova
*
PEDAGOGIKA
2016, 4-son
62
individual psixologik xususiyatlarini aniqlash zarur. Tadqiqot ishining maqsadi esa
talabalarning individual xarakterologik sifatlaridan biri bо‘lgan mas’uliyat
muammosini aniqlashdan iborat.
Har qanday birgalikdagi hayot tarzi jamiyat a’zolari orasida doimiy
takrorlanuvchi, odatiy munosabatlarni tartibga soluvchi ijtimoiy me’yorlarning
mavjud bо‘lishini taqozo etadi
1
.
Tadqiqotni о‘tkazish jarayonida talabalar о‘quv faoliyatidagi mas’uliyat
xususiyatlari о‘rganildi.
Mas’uliyat muammosini bizgacha qator psixolog olimlar o‘rgangan.
Javobgarlik tipi
2
, xarakter sifati, ijtimoiy qonun-qoidalarga rioya qilish tizimi, о‘z-
о‘zini boshqarish, axloq-odob me’yori va shu kabilar haqida fikrlarini bildirib
о‘tishgan. Biz esa bu masalani bо‘lajak mutaxassislarning kasbiy statusiga
asoslangan holda tadqiq qilamiz.
Talabalarining о‘quv faoliyatidagi mas’uliyati tahlilida ularning ta’lim
muhitida egallayotgan kasbiy-bilish statuslari yoki jamiyatdagi о‘rni qanday
ekanligi bilan bog‘liqligini inobatga olish muhimdir. Talabalik davri shaxs
ijtimoiylashuvida о‘ziga xos bir bosqichi bо‘lganligi bois ularda о‘z faoliyatini
mustaqil tashkil etish, xatti-harakatlari va xulq-atvoriga xos xususiyatlari,
imkoniyatlarini namoyon qilish kuzatiladi. Bu esa ularning о‘quv faoliyatidagi
mas’uliyatning shakllanishiga qanday ta’sir kо‘rsatishi mumkinligiga aniqlik
kiritishi mumkin.
Insonning ijtimoiy mavqeyi kо‘pgina omillar bilan bog‘liq murakkab
fenomen hisoblanadi. Ushbu fenomen talabalar о‘quv bosqichlari, ya’ni kasbiy
bilish faoliyati doirasidan kelib chiqqan holda mas’uliyatning gender xususiyatlari
yoritildi. Kasbiy-bilish faoliyat nuqtayi nazaridan ham talabalar mas’uliyatini
xarakterlovchi barcha komponentlar bо‘yicha olingan natijalar о‘rtacha qiymat va
korrelatsion tahlil asosida matematik-statistik usullar yordamida ishlab chiqildi.
Talabalarning kasbiy-bilish faoliyatining mas’uliyat shakllanishiga ta’sirini
о‘rganishda ta’lim bosqichlari bо‘yicha kо‘rsatkichlar tahlil qilindi. Bunda tadqiqot
respondentlarida jalb etilgan talabalarning kasbiy bilish statusini belgilovchi ta’lim
bosqichlariga kо‘ra natijalari alohida qayta ishlandi. Talabalarning kasbiy bilish
statuslari
bilan
bog‘liq
qiymatlar
mas’uliyat
komponentlarini
о‘zida
1
Сафаев Н. С.
Психологические особенности национального самосознания студенческой
молодежи: дисс. … док.психол.наук. – Ташкент: 2005. – C. 137.
2
Быков С. В
Социально-психологическая регуляция ответсвенности личности: дисс. … док.
психол. наук. – Казан, 2006. – С. 37-38 (316, 27-29).
Do'stlaringiz bilan baham: |