Pedagogika-psixologiya fakulteti psixologiya kafedrasi

Rasmni gorizontal o’q bo’yicha (chap, o’ng) joylashishi: agar rasm ko’proq chap tomonda joylashgan bo’lsa, odam ko’proq o’tmish tajribasiga tayanadi, o’z o’zini tahlil qilishga moyil, xatti harakatlarida qat’iyatsiz, passiv; agar rasmni ko’proq qismi o’ng tomonda joylashgan bo’lsa, u holda bu odam o’ylaganini darhol amalga oshiruvchi harakatchan, aktiv va serg’ayrat.
Chiziqlarning xarakterini baholash: yengil chiziqlar - kuch quvvatning yetishmasligini, erkin emaslik; bosim bilan chizilgan chiziqlar - agressivlik, shaddodlik, so’zini o’tkazish, qat’iyat, tirishqoqlik, xavotirlilik; tekis bo’lmagan bosib chizish - impulsivlik, o’zgaruvchanlik, beqarorlik, xavotir (tashvish).
Figura konturi: uzilmay chizilgan chiziqlar - izolyasiya; kontur uzilishi - nizo sferasi; ko’p uchli burchaklar - agressivlik, yomon moslashuv (adaptasiya); qo’sh chiziqlar - xavotir, qo’rquv, shubha gumon; shtrixlar (chiziq) chizish - xavotirlik zonasi.
"Yomg’ir ostidagi odam" proyektiv metodikasida odam figurasi qanday tasvirlangani ahamiyatli: chapga qaragan - diqqati o’ziga, o’z fikrlari, o’tmishdagi kechinmalariga qaratilgan; o’ngga karagan - rasm avtori kelajakka intilgan, aktiv; odam orqasi bilan tasvirlangan, ensasi (gardan) ko’rinib turgan bo’lsa - yopiqlik, nizolarni bartaraf qilishdan qochish.
Agar odam chopayotgan qilib tasvirlangan bo’lsa, rasm avtori muammolardan qochishni xohlaydi. Yurib ketayotgan odam yaxshi moslashganlik (adaptasiya)ni bildiradi. Agar odam rasmda omonat (qalqib turgandek) turgan bo’lsa, taranglik, ushlab turadigan asosi yo’qligini, muvozanatni bildiradi. Tayoqchalardan iborat figura negativizm, metodikaga qarshilikni bildiradi. O’ta bolalarcha, o’yinli rasmlar qo’llab quvvatlashni, ma’qullashga ehtiyojni bildiradi. Hazil rasmlar o’z adresiga nisbatan baholovchi muhokamalardan qochish, biror hislati yetishmaslik (nepolnosennost) kechinmalari, dushmanlik, adovatni bildiradi.
Tana
Bosh - intellekt va nazorat sferasi. Nopraporsional katta bosh sinaluvchining ishonchli fikrlashini bildiradi. Kichkina bosh - intellektual noadekvatlik, ijobiy hislatlari yetarli emaslik kechinmalarini bildiradi.
Bo’yin - aqlni hissiyotlar bilan aloqasi. Haddan tashqari katta bo’yin, rasm chizuvchi o’zining tana impulslarini sezib, nazorat qilishga urinishini bildiradi. Uzun, nozik bo’yin o’z tana impulslarini anglashda tormozlanishni bildiradi. Qisqa semiz bo’yin - rasm chizuvchi o’zining zaif tomonlariga, xohishlariga yon bosishini bildiradi. Bo’yin ro’molcha bilan bog’langan bo’lsa - aql bilan hissiyotlar o’rtasida bog’liqlikning uzilishini bildiradi.
Yelkalar - jismoniy kuchni belgisi. Yelka qancha katta bo’lsa hukmronlikka, tan olishlikka ehtiyoj shunchalik ko’pligini bildiradi. Kichik yelka - o’zining arzimasligini, notovon, obro’si yo’qdek his qilishini bildiradi. Suyri (pokatыye) yelkalar - umidsizlik, chorasizlik, aybdorlik hissidir.