Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

М арказдан қочувчи
(ҳаракатланувчи) нерв йўллари бош 
мия қобиғининг периферик нутқ аппарати фаолиятанинг бош- 
қарувчи мускуллари билан боғлайди. М арказдан қочувчи йўл 
бош мия қобиғининг Брока марказидан бошланади.

---

/ — бош мия; 
2
— бурун бўшлиғи; 
3
— қаттиқ танглай; 
4—
оғиз бЎшли-
ғи; 5 — лаблар; 
6
 — тишлар; 7 — тил учи; 
8
— тил орқаси; 
9
— тил ил-
дизи; 
10
 — кичик тилча; 
11
 — ҳалқум; 
12
 — хиқилдоқ, 
13
 — трахея; 
14
 —
ўнг бронх; 
15
— ўнг ўпка; 
16
 — диафрагма; 
17
— қизилўнгач; 
18
 —умурт-
қа; 
19
 — орқа мия; 
20
— юмшоқ танглай.

---

Перефериядан марказга, яъни нутқ аъзолари қисмидан бош 
мия қобиғига, марказга интилувчи йўллар ўтади.
М арказга интилувчи йўл
проприорецепторларда ва бароре- 
цепторларда бошланади. 
Проприорецепторлар
мускуллар ҳа- 
ракат аъзоларининг бўғинли қатламларида жойлашган бўладй. 
Проприорецепторлар мускулларнинг қисқариши таъсирида ҳа- 
ракатга 
келади. 
Проприорецепторларнинг 
вазифаси 
мус- 
кулларимиз 
фаолиятини 
назорат 
қилишдир. 
Барорецеп-
торлар
ўзларига нисбатан бўлган босимнинг ўзгариши на- 
тижасида ҳаракатга келади ва улар ҳалқумда жойлашган 
бўлади. Биз гапирган вақтимизда марказга интилувчи йўл 
орқали бош мия қобиғига келаётган проприо ва барорецептор- 
лар ҳаракати рўй беради. М арказга интилувчи йўл бутун нутқ 
органлари фаолиятида умумий регулятор (бошқарувчи) лик 
ролини бажаради.
Ствол ядросидан бош мия нервлари бошланади. Переферик 
нутқ аппаратининг ҳамма аъзолари бош мия нервлари билан 
таъминланади. Улардан асосийлари: уч тармоқли, юз, тил- 
ҳалқум, сайёр, қўшимча' ва тил ости нервларидир.