Педагогика олий билимгоҳи «Дефектология» ихтисослиги талабалари учун уқув қўлланма

1 Л у р и я А. Р. Вмсшее корковме функцни человёка. М., 1962.

---

ёзган эди. Унинг фикрича, «нутқни тушуниш — товуш сигнали 
бўйича реакцияни бажаришдан кўра кўпроқ ва бошқачароқ 
нарсадир»1.
Фонемат4Ш ^ Ш л и зн и ^гекш ириш
Фонематик идрок болада бевосита нутқий алоқа асосида 
шаклланади.
Мактабгача ёшдаги болалар бир-биридан бир товуш билан 
фарқ қиладиган сўзларни ажрата олмайдилар, шунинг учун 
болаларга бир тов.уш билан фарқ қиладиган сўзларни бера- 
миз:
г у л
—
к у л
соч
—
қоч
к уз
 —
туз 
оз — оч
сим
.—
шим 
баҳор
—
наҳор
ва шу сўзларга мос келадиган расмларни топиш ва кўрсатиш 
кўникмаси аниқланади.
Сўзларни тушунишни" текширШюг^*
Текшириш шундан бошланадикй; болага у бевосита кўрма- 
ётган предметларнинг номи айтилади ва уларни кўрсатиб бе- 
риш сўралади. Масалан, тана қисмлари — кўз, пешана, юз, 
бурун, соч, даҳан, қўл, оёқ ва бошқалар.
Кейин болага уй предмегларини: стол, стул, шкаф, қандил, 
кўзгу; ўййнчоқлардан — қўғирчоқ, машина, коптокларни кўр- 
сатиш таклиф қилинади.
Сўзларни тушунишни 
текширишнинг -кейинги 
босқичи 
расмда тасвирланган предметларни таниш кўникмасини аниқ- 
лашдан иборат бўлади. Бунда болага турли тематик гуруҳ- 
ларга кирувчи ва бир-биридан шакли, ранги, ҳажми ва сони 
жиҳатдан фарқ қилувчи предметлар тасвирланган предметли 
расмлар кўрсатилади. Бу расмларда.уй ҳайвонлари ва ёввойи 
ҳайвонлар, ўйинчоқлар, сабзавотлар, мевалар, идиш-товоқлар, 
транспорт, шунингдек йил фасллари тасвирланган бўлади.
Бу дидактик материал болалар боғчасининг дастури талаб- 
ларига мувофиқ келади ва ёш бўйича ажратилади.
Д ^ д д а ^ г а ^
текш ириш
Болага вазиятли расмлар кўрсатилади ва бир қатор қуйи- 
даги типдаги содда гаплар таклиф қилинади: «Қиз ўтирибди», 
«Қизда қизил копток бор», «Бола югуряпти», «Бола турибди», 
«Болада машина бор», «Кучук югуряпти» ва ҳоказо. Шундан
1