“Педагогика назарияси” ва “Педагогика тарихи” фанларини ўқитиш бўйича ўқув-методик мажмуа

 
Ўқувчига 
билимларни 
етказиш 
шаклига 
кўра 
таълим 
методларини қандай гуруҳларга ажратиш мумкин? 
Ўқувчига билимларни етказиш шаклига кўра таълим методларини 
қуйидаги гуруҳларга ажратиш мумкин: 
1. Оғзаки баён қилиш методлари. 
2. Кўргазмали методлар. 
3. Амалий методлар.
741.
 
Оғзаки баён қилиш методларининг қандай турлари мавжуд?

---

137 
Оғзаки баён қилиш методларининг ҳикоя, суҳбат, тушунтириш, маъруза 
каби турлари мавжуд. 
742.
 
 Ҳикоя методи нима? 
Ҳикоя методи ўқитувчи томонидан мавзуга оид далил, ҳодиса ва 
воқеаларнинг яхлит ёки қисмларга бўлиб, тасвирий воситалар ёрдамида 
образли тасвирлаш йўли билан ихчам, қисқа, изчил баён қилиниши деганидир. 
743.
 
Ҳикоя методининг самараси нимага боғлиқ? 
Методнинг самараси кўп жиҳатдан ўқитувчининг нутқ маҳорати, сўзларни 
ўз ўрнида, ифодали баён қилиши, ўқувчилар ёши, ривожланиш даражасининг 
инобатга олинишига боғлиқ. Ҳикоянинг ахборотлар билан бойитилиши ҳам 
методнинг самарали қўлланилишини таъминлайди. 
744.
 
Суҳбат методи қандай метод саналади? 
Суҳбат методи савол ва жавоб шаклидаги диалогик характерга эга таълим 
методи саналади. 
745.
 
Суҳбатнинг қандай турлари мавжуд? 
Суҳбат қуйидаги турлари мавжуд: 
1) кириш суҳбати (ўқув ишларининг бошида ташкил этилади; уни ташкил 
этишдан кўзланган мақсад ҳал этилиши зарур бўлган ишлар моҳиятининг 
ўқувчилар томонидан англаб етилганлигини текшириб кўришдан иборат);
2) якуний суҳбат (ўқувчилар томонидан эгалланган билимларни 
умумлаштириш ва тизимлаштириш мақсадида амалга оширилади); 
3) Катехисизм (қисқа баёнли) суҳбат (ўқувчиларнинг бошланғич билим 
даражаси, уларнинг янги мавзуни ўзлаштиришга тайёргарликларини аниқлаш 
учун дарс аввалида ёки сўнггида қўлланилади); 
4) эвристик суҳбат (янги билимларни муаммоли тарзда эгаллашга 
йўналтирилади; унга кўра саволлар кетма-кетликда берилади, бунинг 
натижасида ўқувчиларда мустақил фикрлаш, билиш фаоллиги, таҳлил қилиш, 
далилларни баён этиш лақёати юзага келади); 
5) тушунтириш (ўқув материали мазмунини исбот, таҳлил, умумлашма, 
таққослаш асосида баён қилиш бўлиб, у ҳикояга нисбатан бирмунча кенг 
қўлланилади; тушунтириш чоғида ўқув материалининг қийин ўринларига урғу 
берилиб, мазмун очилади; тушунтириш самараси ўқитувчининг кўргазмали 
воситалардан фойдаланишига кўп жиҳатдан боғлиқ).