II BOB. 0 ‘QITUVCHI VA UNING JAMIYATDA TUTGAN 0 ‘RNI.
ZAMONAVIY MAKTAB 0 ‘QITUVCHISINING VAZIFALARI
Hozirgi zam on pedagogika fani oldida turgan m uhim m uam m olardan
biri - o'q itu v ch i va pedagogik m ehnat sharoiti m uam m osi hisoblanadi.
Chunki o ‘qituvchida barcha pedagogik g 'o y a la r m ujassam langan b o ‘lib,
uning faoliyati orqali bu g ‘oyalar am alga oshiriladi va hayotga tatbiq etiladi.
0 ‘qituvchining ko‘p qirrali va murakkab faoliyati zam irida yosh avlodni
odobli, axloqli qilib tarbiyalash, ularni bilimlar bilan qurollantirish kabi muhim
vazifalaryotadi. Bularni amalga oshirish esa o ‘qituvchiningxilm a-xil faoliyatiga
bog'Iiq: bolalarni o ‘qitish, maktabdan va sinfdan tashqari tarbiyaviy ishlarni
tashkil eta bilish va o ‘tkazish, ota-onalar o'rtasida pedagogik targ‘ibot ishlarini
olib borish va hokazo. Bularning hammasi o‘qituvchidan chuqur bilimga ega
b oiishni, o 'z sohasini, bolalarni sevishni talab etadi.
R espublikam iz m ustaqilligi e ’lon qilingan sana - 1991-yil 31-avgust
xalqim iz hayotidagi u lu g ‘vor voqealardan hisoblanadi. Endi xalqim iz
o 'z in in g boy tarixi, m adaniyati, urf-odatlarini o 'rgan ish , targ ‘ib qilish,
o'zlig in i anglash im koniyatiga ega b o ‘ldi. Bu voqeadan so ‘ng k o ‘p sonli
o ‘qituvchilar jam oalari oldiga Vatan ravnaqi uchun horm ay-tolm ay
xizm at qila oladigan, Vatan y o ‘lida o ‘z jo n in i ham ayam aydigan y oshlam i
tarbiyalash vazifasi k o ‘ndalang q o ‘yiladi.
Bu vazifa 0 ‘zbekiston R espublikasining: «T a’lim t o ‘g ‘risida»gi
Q onuni ham da Oliy t a ’lim konsepsiyasida aniq belgilab berilgan. «T a’lim
to ‘g"risida»gi Q onun 1997-yil 29-avgustda qabul qilingan b o ‘lib, u 5 b o ‘lim
va 34 m oddadan iborat. Q onunning 5-m oddasida pedagoglik faoliyat bilan
sh u g ‘ullanish huquqi aniq ifodalangan:
«Tegishli kasb-kor m alakasiga ega bo'lgan, o ‘zida yuksak axloqiy
sifatlarni rnujassam lashtirgan kishilar pedagoglik faoliyat bilan sh u g ‘ullanish
huquqiga egadirlar».
12
0 ‘zbekiston Respublikasi O liy ta ’lim konsepsiyasida
0
‘qituvchi -
m utaxassisning vazifalari quyidagicha belgilanadi: «M utaxassis m alakasi -
chuqur um um iy bilim, keng dunyoqarash va kasb tayyorgarligi, kom pyuter
savodxonligi, o ‘z bilim ini tezlik bilan yangilash va to ‘ldira olish qobiliyati
singari om illardan tashkil topadi... Shular qatorida uning intizomi,
m a s’uliyat, ziyolilik, o ‘z ishiga, m am lakati m ustaqilligiga, Vatan va jah on
taraqqiyoti y o ‘lida ezgulik va adolatga sadoqat tu y g ‘ularini ham tarbiyalash
zarur». Bu vazifa va talablar b oshlang'ich sin f o ‘qituvchisida, ayniqsa,
to ‘la
m ujassam lashgan b o ‘lishi lozim. Zero, m aktabga ilk bor qadam
q o ‘ygan bola dunyoning, hayotning qonun va qoidalarini, sir-asrorlarini
o ‘qituvchidan
0
‘rganadi. 0 ‘qituvchi esa bolaga o ‘z bilganini
0
‘rgatadi. A gar
bolani chuqur bilim li, e ’tiqodli, m adaniyatli qilib tarbiyalam oqchi b o ‘lsak,
shu fazilatlar
0
‘qituvchida m ujassam langan b o ‘lm og‘i zarur. Shunday ekan,
o ‘qituvchi, um um an, boshlang‘ich s in f o ‘qituvchisi qanday fazilatlarga
ega b o ‘lishi kerak, degan savol tu g ‘iladi. Bu savolga javob berishdan oldin
o ‘qituvchining hozirgi kundajam iyatim izdatutgan o ‘rni h aq idafik ry uritsak .
M a ’lumki, 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidenti farm oniga binoan,
1-oktabr o 'q itu v ch ilar va m urabbiylar kuni deb e ’lon qilindi. Bu voqea
davlatim izda o ‘qituvchilarning jam iyatda tutgan o ‘rni naqadar yuksak
ekanligidan dalolat beradi. Ilg ‘or o ‘qituvchilarim izga yuksak unvonlar,
davlat m ukofotlari berilm oqda, ularga m as’ul vazifalar ham yuklatilm oqda.
Ayniqsa, respublikam iz m ustaqillikka erishgandan keyin o ‘qituvchining
jam iyatdagi roli va m as’uliyati ortib borm oqda.
Keyingi yillarda pedagogxodim larning maishiy sharoitini yaxshilash
borasida qator hujjatlar qabul qilindi: im tiyozlar berildi, ularning ish haqi
oshirildi, barcha turdagi m aktab, hunar-texnika bilim yurtlari, oliy v a o ‘rta
m axsus o ‘quv yurtlari pedagog xodim lari bilan m ehnat shartnom asi tuzish
tizim iga o ‘tildi.
0 ‘zbekiston R espublikasi O liy ta ’lim konsepsiyasida m utaxassis
vazifalari quyidagicha belgilangan: «...m utaxassis o ‘z faoliyati, sohasidan
qat’i nazar, ijodiy jam oalarda ishlay olish qobiliyatiga, m enejm ent va
m arketing sohalarida tayyorgarlikka ega bo ‘lishi, yangi texnologiyalarni
jo riy etishning x o ‘jalik, ijtimoiy va m adaniy jihatlarini aniq tasavvur qila
olishi kerak». U shbu fikrlar o ‘qituvchilarga ham bevosita taalluqli. C hunki
jam iyatim izd a sodir b o ia y o tg a n tub o ‘zgarishlar, bozor m unosabatlariga
kirib borishim iz o ‘qituvchidan nafaqat kasbiy bilim larni, balki iqtisodiy,
yuridik, texnikaviy bilim lardan ham xabardor b o ‘lishni taqozo qilm oqda.
Bu o ‘rinda boshlang1 ich sin f o ‘qituvchisi xususida alohida to ‘xtalm oq zarur.
13
Do'stlaringiz bilan baham: |