Pedagogika, innovatsiya, integratsiya

YANGI MATERIAL USTIDA ISHLASH
1. 
0 ‘qituvchi  yangi  m aterial  ustida  ishlashni  quyidagi  savollar  bilan 
boshlashi  m um kin:  «B iz sizlar bilan qanday  sonlarni  o ‘rgangan  edik? (1-2- 
3-4-5)  Shu  sonlam ing qaysinisi  eng katta son? (5) H isoblashda  5  dan keyin 
qanday son keladi? (6) 6 soni  qanday hosil  boMadi? 5  ta doiracha bor bo ‘lsa 
(polotnoga  q o ‘yilgan),  ular  oltita  boMishi  uchun  nim a  qilish  kerakligini 
k o ‘rsat».  C haqirilgan  o ‘quvchi  buning  uchun  5  ta  doirachaga  yana  1  ta
87

---

doiracha  q o ‘shish  kerakligini  ko'rsatadi.  0 ‘qituvchi  yana  bolalardan 
so ‘raydi:  «B ola  sanoq  b o ‘yicha  nechanchi  doirachani  q o ‘shdi?  (O ltinchi.) 
D oirachalarning ham m asi nechta b o ‘ldi? (6 ta.) O lti  soni  qanday yozilishini 
biladiganlar  borm i?»  Chaqirilgan  o ‘quvchi  yoki  (xohlovchilar  topilm asa) 
o ‘qituvchining  o ‘zi  6  raqam ini  k o ‘rsatadi  va  polotnoga  q o ‘yadi.  Shundan 
keyin  o ‘qituvchi bolalarga 6  sonini  hosil qilish (5 ta  bir x il doirachaga y ana 
1  ta boshqacha rangli  doirachani  q o ‘shish) am alini narsalar bilan bajarishni, 
s o ‘ngra  6  soni  qanday  hosil  qilinganini  kesm a  raqam lar  bilan  yozishni 
buyuradi.  7 sonini hosil qilish ham xuddi  shu y o ‘sinda bajariladi:  6 ta bir xil 
rangli  uchburchakka  yana  1  ta  boshqacha  rangli  uchburchak  q o ‘shiladi  va 
kesm a raqam lar bilan  (6+1=7) yoziladi.
2. 
Shundan  s o ‘ng  5  va  6  (6  va  7)  sonlarini  taqqoslash  ishlari  bajariladi. 
B uning  uchun  t o ‘plam   polotnosida  5,  6  v a  7  ta  narsadan  iborat  sonlar 
p o g ‘onachasi nam oyish etiladi.  B unda 6 ning 5  dan  1  ta k o ‘pligi  aniqlanadi. 
B olalar  tegishli  yozuvlarni  kesm a  raqam lar  bilan  bajaradilar.  K eyin 
darslikdagi  rasm lar b o ‘yicha  ishlashga o ‘tish  m um kin.
P arashutchilar tasvirlangan  rasm ga  savollar:  «O ldin  nechta parashutchi 
sakradi?  (5)  Yana  nechta  parashutchi  sakradi?  (1)  O ltinchi  parashutchi 
sakraganidan  keyin  ham m a  parashutchilar  nechta  b o ‘ladi?  (6)  6  qanday 
hosil  qilindi?  (5  ga  1  q o ‘shildi.)  O ltinchi  parashutchi  sakraganidan  keyin 
parashutchilar  k o ‘paydim i  yoki  kam aydim i?  (K o ‘paydi:  6>5  b o ‘ldi)». 
K eyingi  rasm ga  savollar:  «Avval  nechta  sam olyot  k o ‘tarildi?  (6)  Keyin 
nechtasi  k o ‘tarildi?  (1)  H am m a  sam olyotlar  nechta  b o ‘ldi?  (7)  7  qanday 
hosil  qilindi?  (6  ga  1  q o ‘shildi.)  6  ta  k o ‘pm i  yoki  7  ta  k o ‘pm i?  (7>6.)» 
U chburchakli  yoki  to ‘rtburchakli  rasm lar  bilan  ham  ana  shu  y o ‘sinda 
ishlanadi  (birliklarni  ayirish  bilan  5  va  6  sonlari  hosil  qilinadi).
Sahifaning  yuqorisiga  yozilgan  qator  sonlardan  tartib  m unosabatlarini 
aniqlashda  foydalanish  m um kin.  0 ‘qituvchi:  «Sizlar,  m asalan,  kinoteatr 
zalining  bir  qatoridagi  o ‘rindiqlarni  k o ‘z  oldingizga  keltiring»,  -   deydi  va 
bir  o ‘quvchidan:  «Sening  o ‘rning  oltinchi,  ikki  yoningdagi  q o ‘shnilaring 
nechanchi  o ‘rinlarda o ‘tirgan  b o ‘ladi?» -  deb  so ‘raydi.  B oshqa  o ‘quvchiga 
m urojaat  qilib:  «S ening  o ‘rning  yettinchi  va  sen  unga  1  nom erli  kreslo 
tom ondan  borasan,  bunda  nechanchi  nom erli  kreslolar  oldidan  o ‘tishing 
kerak?»  -   deydi.  K eyin  o ‘quvchilarga  shunday  savol  tashlaydi:  «B ola 
qatorning qoq o ‘rtasida (to ‘rtinchi o ‘rinda) o ‘tiribdi, uning chap tom onidagi 
(5,  6,  7)  kreslolar  va  o ‘ng  tom onidagi  (3,  2,  1)  kreslolarning  nom erlarini 
ayting».  O 'q itu v ch i  nam unani  k o ‘rsatgach,  bolalar  6  raqam ini  yozadilar,  6 
soni  hosil  bo ‘lishini  k o ‘rsatadigan  nuqtalarni  q o ‘yadilar (bu  ishni  darslikda 
berilgan nam unaga qarab  bajaradilar).  2-3  ta  tengsizlikni yozadilar.

---