Pedagogika, innovatsiya, integratsiya


TA’LIMDA  ONGLILIK VA FAOLLIK PRINSIPI



Download 7,45 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/320
Sana30.12.2021
Hajmi7,45 Mb.
#90075
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   320
Bog'liq
Boshlang`ich ta`limda pedagogika innovatsiya integratsiya o`quv qollanma

TA’LIMDA  ONGLILIK VA FAOLLIK PRINSIPI
Onglilik va faollik prinsipi  quyidagilardan  iborat:
1.  0 ‘quvchilarning  o ‘quv  faoliyatida  o ‘z  oldilaridagi  m aqsad  va 
vazifalarning  m ohiyati  ham da  aham iyatini,  y a ’ni  o ‘zlari  nima  uchun 
o ‘qishlari  kerakligini tushunishlari.
2.  Bilim lam i  o ‘zlashtirishga q a t’iy  intilish, y a ’ni o ‘qishga  ishtiyoq.
3. Fanni egallashga olib boradigan y o 'llarn i, y a ’ni hozirgi zam on kishisi 
uchun zarur bilim lam i  qaysi  usullar bilan  o ‘zlashtirish  m um kinligini  bilish.
4.  Fanning faktlari  ham da qonuniyatlarini  ravshan  va chuqur tushunish, 
o ‘quv  m ateriallarining  bola  ongida  qayta  ishlanishi  va  uning  o ‘z  boyligiga 
aylanishi,  olingan bilim lam i hayotda q o ‘llay  bilish.
4 - 1 1 6
49


Onglilik prinsipining amalga oshishi  a w a lo  fan materialining ongda qayta 
ishlanishidan  iborat bo‘lib,  bu jarayon  shaxsda  o ‘z nuqtayi  nazari  va  ishonchi 
shakllanishining, y a’ni dunyoqarash va onglilik tarkib topishining zarur shartidir.
«B ilim »  va  «ishonch»  har  xil  tushunchalardir.  B iz,  m asalan,  bir  kishi 
haqida « e ’tiqodli,  o ‘zining nuqtayi  nazariga ega,  m ustaqil fikrlaydi», desak, 
boshqa  kishi  to ‘g ‘risida  «nim ani  eshitsa,  nim ani  o ‘qisa,  ishonaveradi, 
o ‘zicha fikr yuritm aydi»,  deym iz.  D em ak,  ular bir xil  kishilar em as.
Donolardan  biri  ta’kidlaganidek,  ishonchni  saxiy  odamlardan  olib  yoki 
kitob  do ‘konidan  xarid  qilib  b o ‘lmaydi,  uni  xuddi  ovqat  oshqozonda  hazm 
bo‘lganidek, har kim o ‘zining kallasida mustaqil holda vujudga keltirishi kerak.
B ilim lar  ishonchga  aylanishining  yagona  y o ‘li  o ‘quv  m aterialining 
o ‘quvchilar ongida qayta  ishlanishidir.
0 ‘qituvchining  vazifasi  o ‘zlashtirilgan  bilim lar  ishonchga  aylanishini 
ta ’m inlashdir  va  bunda  o ‘quvchilarning  ta ’lim  jaray on id agi  faolligi  ju d a  
muhimdir.  Shunga  k o ‘ra  pedagogikaning zarur  m uam m olaridan  biri  darsda 
o ‘quvchilarning bilishga doir  ishlarini  faollashtirishdir.
Dars  jaray o n id a  m azkur  prinsip  qanday  qilib  am alga  oshirilishini 
ifodalash  uchun  ikkinchi  sin f ona  tili  darsi  m isolida  «predm etning  belgisi» 
m avzusini  o ‘rganish b o ‘yicha  ikkita m isol  keltiram iz.
1.  0 ‘qituvchi ana shu m avzuni o ‘tishda doskaga b ir necha gapni ketm a- 
ket  yozadi,  o ‘quvchilar  bilan  ularga  m a ’lum  gapning  bosh  b o ‘laklarini  — 
ega  va  kesim ini  tahlil  qiladi,  so ‘ngra  o ‘quvchilarning  e ’tiborini  gapning 
ikkinchi  darajali  b o ‘laklariga  -   aniqlovchiga  qaratadi.  K o ‘rib  chiqilgan 
m isollar  asosida  xulosa  chiqarib:  «G apning  shunday  ikkinchi  darajali 
b o ‘laklari  borki,  ular  predm etning  belgisini  bildiradi  va  qanday?  qanaqa? 
qaysi? so ‘roqlariga jav o b   b o ‘ladi», -  deydi.
2.  0 ‘qituvchi xuddi  shularni  boshqacha  bayon  qiladi.
Dars  kirishdan  boshlanadi:  «B iz  bugun  gram m atika  b o ‘yicha  yangi 
m avzuni  o ‘rganam iz.  M en  m avzuni  aytm aym an,  uni  keyinroq  o ‘zlaringiz 
aytasizlar.  H ozir  m en  sizlarga  bir  m atnni  beram an,  uni  o ‘qing  va  o ‘ylab 
k o ‘ring.  M ainda  aytilgan  odam   to ‘g ‘risida  yaqqol  tasavvur  hosil  qiling». 
0 ‘qituvchi ana shu  so ‘zlarni aytib, doskaga bolalar biladigan qahram onning 
obrazi  yozilgan  plakatni  osib  q o ‘ydi.  M atnda  ham   aniqlovchilar  tushirib 
qoldirilgandi.  M ana  o ‘sha  m atn:  «M en  uning...  chehrasiga  qaradim   va  u 
haqiqatan  ham  hech  narsadan  q o 'rqm aydi,  deb  o ‘yladim .  Shunday...  irodali 
va  shunday...  so'zlaydigan  bola  qo ro n g ‘ulikdan  ham ,  bezorilardan  va  ... 
narsalardan  ham   q o ‘rqm as!igiga  ishonch hosil  qildirn».
0 ‘qituvchi  o'quvchilarga  o ‘y!ab  olish  uchun biroz vaqt berdi v a ulardan 
shu  m atnni  o 'q ib ,  o 'sh a  bola  to ’’g ‘risida  qanday  tasavvur hosil  qilishganini 
aytib  berishlarini  so ‘radi.
50


0 ‘quvchilar  qiynaldilar,  ular ju d a  qisqa  yozilgan  m atndagi  odam ning 
qiyofasini tasvirlab bera olmadilar.
Shunda 
0
‘qituvchi  o ‘quvchilarning  diqqatini  hikoyaning  to ‘liq  matni 
yozilgan  plakatga  jalb  qildi.  0 ‘quvchilar  ana  shu  ta ’rifdan  qahramonning 
qiyofasini  yaqqol  ko‘z  oldilariga  keltirdilar.  Shundan  so ‘ng  o ‘qituvchi  ikkala 
matnni taqqoslashni va ularning farqini aytishni taklif qildi. 0 ‘quvchilar birinchi 
plakatda predmetning belgisini bildiradigan so‘z la ry o ‘qligini aniqladilar.
Shunday qilib,  o ‘quvchilarning  o ‘zlari  aniqlovchi  nim a ekanligi  haqida 
xulosa  chiqardilar.  Bu  esa  ularni  fikrlashga,  faollik  k o ‘rsatishga  m ajbur 
qildi,  bilim larni  ongli  o ‘zlashtirishlarini ta ’m inladi.

Download 7,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   320




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish