“Педагогика” фанини ўқитиш бўйича ўқув-услубий мажмуа

Замонавий дарсларнинг асосий турлари

Бошланғич синфларда ўқувчилар ёшларини ҳисобга олиб ўқув ишларининг турли хилларидан фойдаланишга, янги билимларни беришни аввал илгари ўрганилганни мустаҳкамлаш, такрорлаш билан бирга олиб боришга тўғри келади. Ҳатто, текшириш дарслари ҳам бу ерда кўпинча ишлар бошқа турларини ўз ичига олади: материални оғзаки етказиш. қизиқарли ҳикояни ўқиш. Дарснинг айнан мана шу тури аралаш (комбинациялашган) ёки мураккаб тузилишли деб аталади. Аралаш дарснинг тахминий тузилиши: уй вазифаларини текшириш (ўқувчилар билан савол-жавоб қилиш); янги материални ўрганиш; мавзуни ўзлаштиришни дастлабки текшириш; машқ ёрдамида янги билимларини мустаҳкамлаш; аввал ўрганилган билимларни суҳбат кўринишида такрорлаш; ўқувчиларнинг билимларини баҳолаш; уйга вазифа бериш.

Янги билимларни ўрганиш (ўқувчиларни янги материаллар билан таништириш) дарси ўқувчиларни уларга таниш бўлмаган янги материал мазмуни билан таништириш жараёни бўлиб, бундай дарс бир нечта саволларни ўз ичига олади, уларни ўрганиш учун кўп вақт талаб қилади. Ўқитувчи дарснинг мазмуни, аниқ мақсади ва мустақил иш шаклларига кўра янги матьериални ўзи баён этади. Айрим ҳолларда ўқувчилар ўқитувчи раҳбарлигида мустақил фаолият олиб борадилар. Ушбу дарс қуйидаги тузилишга эга: 1) янги материални ўрганиш учун асос бўлган аввалги материални такрорлаш; 2) ўқитувчининг янги материални ва дарслик билан ишлашни тушунтириши; 3) билимларни тушунишларини текшириш ва дастлабки мустаҳкамлаш; 4) уйга вазифа бериш.
Билимларни мустаҳкамлаш дарсларида ўқув ишининг асосий мазмуни илгари ўзлаштирилган билимларни мустаҳкам ўзлаштириш мақсадида уларни иккинчи бор тушуниб олиш ҳисобланади.
Ўқувчилар билимларни янги манбалар бўйича ўрганиб, чуқурлаштирадилар, ўзларига таниш қоидага мувофиқ янги мазмундаги масалаларни ечадилар, илгари олган билимларини оғзаки ва ёзма такрорлайдилар. Бу каби дарслар қуйидаги тузилмага эга бўлади: 1) уй вазифасини текшириш; 2) оғзаки ва ёзма машқларни бажариш; 3) топшириқ бажарилишини текшириш; 4) уйга вазифа бериш.