Pedagogika 017, 4-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 4-son
 
 
115 
4. O‘qituvchining mashq texnikasi asosini tushuntirishdagi nutqiga katta 
ahamiyat berish, asosiy zo‘riqish talab qilinadigan daqiqalarini eslatish. Odatda 
bu maqsadda ko‘rsatma aytish tarzidagi ifoda va iboralar (“qo‘llarni”, “boshni”, 
“yuqoriga” va hokazolar)dan foydalaniladi.
5. So‘z obrazli bo‘lishi kerakligi. Obraz vositasida ifodalash mashqining 
ko‘rgazmaliligini oshiradi va o‘quvchilarga faoliyatni ancha tushunarli qiladi. 
O‘quvchilar bilimlari va harakat tajribasini hisobga olgan holda, o‘qituvchi 
qo‘yilgan vazifalarni bajarish bilan bog‘liq bo‘lgan kerakli detallarga o‘quvchi 
diqqatini qaratish mumkin.
6. O‘quvchilarga hali avtomatlashmagan holda bajarayotgan harakatlari 
haqida (tuzatishga to‘g‘ri kelib qolgan paytlardagisi bundan mustasno) gapirish 
maqsadga muvofiq emas. O‘qituvchi o‘quvchining avtomatlashmagan harakatlari 
haqida gapirsa, o‘quvchi ijro vaqtida harakatni o‘sha fazalari ustida o‘ylaydi, 
natijada avtomatlashmagan harakatlar tarkibida uzilishlar sodir bo‘ladi. So‘zning 
emotsionallik xizmati o‘quv va tarbiyaviy vazifalarni hal etishda muhim 
ahamiyatga ega. Emotsional jihatdan rango-ranglik so‘zning tasir kuchini oshiradi 
va ma’nosini tushunarli qiladi. U o‘qituvchining o‘z faniga, o‘quvchiga bo‘lgan 
munosabatini bildiradi, o‘quvchi qiziqishini oshiradi, o‘zining yutug‘iga 
ishontiradi, qiyinchiliklarni yengish uchun ishonch tug‘diradi. Umumiy 
pedagogika jarayonida so‘zdan doimo foydalaniladi. Jismoniy tarbiya jarayonida 
so‘zdan foydalanish o‘ziga xos mazmuni va uslubiy xususiyatlari bilan ajralib 
turadi. O‘quvchi faoliyatini o‘yin tarzida tashkillash uchun ko‘pincha o‘qituvchi 
tomonidan aytib berish uchun qo‘llaniladi. So‘z bilan ifodalash – bu harakat 
faoliyati haqida tasavvur hosil qilish usuli bo‘lib, faoliyatning xarakterli belgilari 
so‘z orqali sanaladi, nima qilish lozimligi tushuntiriladi, nima sababdan aynan 
shunday qilish zarurligi gapiriladi. Undan o‘quvchining harakat tajribasi va 
bilimiga asoslanib dastlabki tushuncha hosil qilish yoki eng sodda harakatlarni 
o‘zlashtirishda foydalaniladi.
Tushuntirish – harakat faoliyatlariga ongli munosabatning muhim 
usullaridan biri bo‘lib, u “nima uchun?” degan asosiy savolga javob beradi.

---