Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

Илиева Л. К. 
Узлуксиз таълимда чет тилдан ўқув-методик таъминот: назария ва амалиёт. 
– Тошкент: Наврўз, 2015. – Б. 168.
2
Бадя Т.
Оптимизация процесса обучения // Управление человеческим потенциалом.
– Россия, 2012. – №4. – C. 18. 

---

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
96 
Chet til о‘qitishning hozirgi bosqichida yangi metodik yondashuv – “Hayoti 
davomida yoki umr bo‘yi til o‘rganish” bо‘yicha tajriba-sinov ishlari natijalari
 
quyidagilarni aniqlashga imkon yaratdi: 
Bolalar qanday о‘rganadilar? 
Katta yoshdagilar qanday о‘rganadilar? 
kuzatish;
kuzatuv;
taqlid qilish; 
so‘rab-so‘rab (ipidan ignasigacha);
harakat qilish;
har tamonlama savol berish;
sinab kо‘rish;
tajribalarga tayanish; 
ravon sо‘zlovchi, tartib bilan
ongli o‘zlashtirish; 
joylashtirilgan sxemaga ega emas. ravon nutqli, tartibli sxemaga egalar.
Jumladan, chet til о‘rganish jarayonida bolalar “Menga kerakmi yoki 
yо‘qmi?” qabilida ish kо‘radilar. Katta yoshdagilar esa chet tilni tushunib, ongli 
ravishda о‘rganadilar, ularda tasavvur qilish, predmet, hodisa bilan assotsiatsiya 
о‘rnatish faol kechadi
1
. 
Xorijiy tajribaga kо‘ra, chet til ta’limida quyidagi о‘rganish tiplari 
aniqlangan:
­
vizual (о‘qish, yozish, kо‘rish, idrok etish) о‘rganish; 
­
auditiv (eshitish/tinglash) о‘rganish; 
­
xaptik (qо‘l tekkazib) о‘rganish; 
­
kayfiyat (ta’m bilish) bilan о‘rganish; 
­
hidlash orqali о‘rganish; 
­
sinab kо‘rish bilan о‘rganish; 
­
aralash turlar. 
Chet til о‘qitishning hozirgi bosqichida keng tarqalgan va kо‘p 
qо‘llanilayotgan о‘quv metodlari: induktiv, deduktiv, assotsiativ, mustaqil 
tashabbus, g‘oyalarni ilgari surish, muammoga yо‘naltirish, qо‘llashga 
asoslanish. 
Ta’kidlash joizki, talabalarning mustaqil ta’limini boshqarishning ilmiy 
asoslangan metodikasi tо‘liq ishlab chiqilmagan. Zero, chet til о‘rganish bо‘yicha 
shaxsning mustaqil faoliyatlarini ijodiy faollik bilan qо‘shish, ya’ni shaxsning 
о‘zini alohida, yakka holda mustaqil til о‘rganishga yо‘naltirish texnologiyasi 
pedagogika oliy о‘quv yurtlari ta’lim jarayonining muhim komponenti 
hisoblanadi. Shu о‘rinda germaniyalik olima Betta Struening talabalarning 
mustaqil ta’limiga yо‘naltirilgan chet til о‘qitish-о‘rganish bosqichlari darajalarini 
keltirib о‘tamiz: 
1
Илиева Л. К.
Хорижий тил ўргатишнинг долзарб масалалари // Тил ва адабиёт таълими.
– Тошкент, 2011. – Б. 76-80. 

---