Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

Рахмонов И. Я. 
Геометрияни ўқитиш жараёнида талабаларнинг методик тайёргарлигини 
ривожлантириш технологияси: пед. фан. номзоди... дисс. – Тошкент, 2012. – Б. 36. 

---

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
78 
o‘rganishda qo‘llaniladi. Demak, birinchi va ikkinchi tur masalalarga yangi 
axborotlarni saqlovchi va matematika o‘qitishning bazaviy mazmunini tashkil qiluvchi 
masalalar kiradi. 
Yangi axborotlarni saqlovchi masalalarning uchinchi turiga turli geometrik 
dalillar va ularning tatbiqlarini o‘rganishda qo‘llaniladigan masalalar kiradi. Bunday 
masalalarning ko‘pchiligi, aksariyat holda, o‘rganilayotgan matematika kursi bazasida 
yеchilmasligi mumkin.
Yangi axborotlarni saqlovchi masalalarning to‘rtinchi turiga o‘quvchilar 
tafakkurini rivojlantirishga qaratilgan masalalar kiradi. Bunday masalalar 
matematikani chuqur o‘rganadigan maktablar va sinflar uchun mo‘ljallangan. 
Masalalarning beshinchi turiga o‘quvchilarga o‘rganilayotgan obyektning yangi 
xossalarini namoyish etadigan masalalar kiradi, biroq bunday masalalarni berilgan 
obyektni o‘rganish davomida yеchishning iloji bo‘lmasligi mumkin, chunki 
o‘quvchilarda buning uchun zarur bo‘ladigan nazariy asos va metodlar 
shakllantirilmagan bo‘ladi. Bunday masalalarni yеchishni zaruriy tayyorgarliklardan 
keyingina o‘rgatish mumkin bo‘ladi. 
Taklif etilayotgan o‘zida yangi axborotlarni saqlovchi masalalar zanjiri, 
birinchidan, dastur mazmuniga va o‘quv qo‘llanmalariga mos keladi. Ikkinchidan, biz 
qarab chiqqan o‘quv qo‘llanmalaridagi mashqlar tizimidan farq qiladi. Uchinchidan, 
berilgan mashqlar tizimi umumiy o‘rta ta’lim muassasalari geometriya kursini 
o‘rganishning turli darajalarini o‘zlashtirishga yordam beradi. 
 
Bunday masalalarni tanlashda quyidagi ikkita muammoni hal qilish zarurati 
paydo bo‘ladi: 
­
metodik tayyorgarlik sifatini ta’minlovchi hamda bo‘lajak matematika 
o‘qituvchisining metodik tayyorgarligini rivojlantirishga xizmat qiluvchi masalalar 
tizimini qanday yaratish kerak? 
­
talabalarni taklif qilinayotgan masalalarni yеchishga qanday o‘rgatish kerak? 
Masalalar tizimining asosi sifatida o‘zida yangi axborotlarni saqlovchi 
masalalarning qanday qismini olish kerak? Bu masalalarning besh turini ham olish 
kerakmi yoki ma’lum bir qismi bilan chegaralanish yеtarlimi?
Bu o‘qituvchining o‘qitayotgan o‘quvchilariga va qaysi sinfda dars 
berayotganligiga bog‘liq. Agar o‘quvchilarning bilim darajasi past bo‘lsa, u holda 
birinchi tur masalalari qo‘llaniladi. Birinchi tur masalalari bilan bog‘liq bo‘lgan 
ma’lumotlar o‘zlashtirilgandan so‘ng ikkinchi tur masalalarni yechishga o‘tiladi va 
hokazo. 
Yangi axborotlarni saqlovchi masalalar zanjirini tuzishda o‘qituvchi olingan 
bilimlarni tabaqalashtirish hisobiga matematik bilimlarning hajmini sezilarli 
orttirmasdan turib matematikani o‘qitish mazmunini yangilash imkoniyatiga ega 
bo‘ladi.