Pedagogika 017, 3-son Bosh muharrir

PEDAGOGIKA 
2017, 3-son
 
 
103 
funksiyasi davlatning iqtisodiy, ma’naviy, tashqi iqtisodiy jarayonlarini harakatga 
keltiradi
1
.
 
Faollik til о‘rgatish-о‘rganishda muhim omil sifatida uch kо‘rinishda 
bо‘ladi: aqliy, hissiy va nutqiy. Chet tilda nutqni egallashda hissiy va aqliy 
jihatdan qoniqish va rivojlanish kuzatilgandagina faollik amalga oshishi mumkin. 
Asosiysi, о‘rganilayotgan chet til talabaga quvonch bag‘ishlasa, talaba 
faolligining amalga oshishi tezlashadi. Avvalo, talabaning о‘zida qiziqish bо‘lishi 
va uning о‘qituvchi tomonidan kuchaytirilishi muhimdir. 
Nofilologik oliy о‘quv yurtida chet tildan ta’lim beruvchi о‘qituvchi uchun 
eng muhimi talabalarning psixik jarayonlari xususiyatini
 
bilishdir. 
Ma’lumki, chet til darsi uch bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi 
bosqichda til materiali tushuntiriladi, о‘zlashtiriladi va mustahkamlanadi. 
Ikkinchi bosqichda materialning tо‘la о‘zlashtirilganligi tekshiriladi. Uchinchi 
bosqichda esa mavzu bо‘yicha muloqot yuritiladi. 
Nofilologik oliy о‘quv yurti talabalari chet til ta’limi jarayonida tо‘rt asosiy 
nutq faoliyati turlari (о‘qish, yozuv, gapirish, tinglab tushunish)ni о‘rganadilar. 
Chet til mutaxassisligini egallayotgan talabaning amaliy о‘rganishi (yuqorida 
ta’kidlab о‘tganimizdek) jami о‘nta nutq faoliyati turlarini qamrab oladi.
Chet til о‘qituvchisining “kasbiy kompetensiyasi” tushunchasi mazmuni 
kengaydi. Agar ilgari chet til о‘qituvchisining kasbiy kompetensiyasi deganda 
mutaxassislik sifatida tilni egallash layoqati tushunilgan bо‘lsa, hozirda mazkur 
tushuncha yana qо‘shimcha ravishda kasbga yо‘naltirilgan kompetensiyani ham 
anglatmoqda.
Xullas, nofilologik oliy о‘quv yurtida chet tildan saboq beruvchi о‘qituvchi 
oldiga quyidagi qо‘shimcha talablar ham qо‘yilmoqda:
– talabaning og‘zaki nutqini rivojlantirish bilan birga uning tanlagan sohasi 
bо‘yicha kasbiy kompetensiyasini shakllantirish; 
– original materiallar orasidan kasbga yо‘naltirilgan о‘quv materiallar 
(matn, mashqlar)ni tanlay bilish va ularni soddalashtira olish; 
– talabalarga chegaralangan vaqt me’yorida amaliy mashg‘ulot о‘tish 
kabilar. 
Chet til ta’limida о‘quv materialining har bir elementi keyingisi bilan 
mantiqan bog‘lanadi, keyingisi avvalgisiga tayanadi. Demak, chet til о‘qitish 
jarayonida talabalarning kasbiy malakalarini shakllantirishda sistemalilik va 
izchillikka rioya qilish ta’limdan kо‘zlangan maqsadga erishish omilidir.
1
Пассов Е. И.
Коммуникативное иноязычное образование. – 
Липецк: ЛГПИ
1998. – С. 159.

---