Pedagogika 015, 2-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 2-son
 
 
47 
­ masalalar shartida o‘quvchilar uchun notanish atamalardan qochish, 
masalalarning shartlari qisqa va o‘quvchilar uchun tushunarli bo‘lishi; 
­ ekologik mazmunli masalalar maktab matematikasi kursidagi boshqa 
masala va mashqlar tizimi bilan chambarchas bog‘langan bo‘lishi hamda bunday 
masalalarni tuzishda yoki tanlashda fizika, kimyo, biologiya, geografiya va 
boshqa fanlardagi masalalar tizimining boy zahirasidan oqilona foydalanish; 
­ masalalar shartiga kirib kelayotgan yangi ma’lumotlarni shunday 
tanlash kerakki, u masalaning mohiyatini tushunishda qiyinchilik tug‘dirmasin; 
­ ekologik mazmunli masalalar juda ham murakkab hisoblashlarni talab 
qiladigan bo‘lmasligi va maktab (matematikadan) dasturining bajarilishiga 
xalaqit bermasligi; 
­ masalalarning mazmuni ishlab chiqarish va texnikaviy ma’lumotlar 
bilan ta’minlangan bo‘lishi, o‘quvchilarning hozirgi zamon ishlab chiqarishi 
haqidagi tasavvurlari, maktabda politexnik ta’limning maqsad va vazifalari bilan 
mos tushishi lozim. 
Ekologik mazmunli masalalarni o‘quvchilarga taklif qilishdan oldin, bu 
masalaning ekologik ahamiyatini hisobga olish lozim. Masalaning sujetidagi 
jarayon va hodisalarning mohiyatini yaxshi tushunmagan o‘quvchi masalani 
yechishga kirisha olmaydi. 
Shuning uchun ekologik masalalardan foydalanishda quyidagilarga e’tibor 
berish kerak: 
a) o‘quvchilar ekologik mazmunli masalani yechish orqali ma’lum bir 
konkret holat yoki jarayon bilan tanishsin; 
b) masalani yechishda qo‘llaydigan matematik omillar o‘quvchilarning 
bilish qobiliyatlari bilan mos tushsin; 
c) ba’zi bir masalalar ko‘plab hisoblashlarni talab etadi, bunday 
masalalarni yechishda jadvallar, mikrokalkultor va taqribiy hisoblash 
qoidalaridan foydalanish zarur; 
d) ba’zan tayyor chizmalar, jadvallardan foydalanish kerakki, bu o‘z 
navbatida, o‘quv jarayonini jadallashtirishga yordam beradi. 
Shunday qilib, matematika o‘qituvchisi ekologik mazmunli masalalardan 
foydalanishni muvaffaqiyatli amalga oshirishi uchun politexnizm g‘oyasini puxta 
egallagan bo‘lishi lozim. Buning uchun: 
- matematika fani tarixi va matematikaning hozirgi yutuqlari, uning ishlab 
chiqarishdagi o‘rni va roli bilan tizimli ravishda tanishib borishi; 

---