Pedagogika 015, 2-son Muassis: Nizomiy

PEDAGOGIKA
2015, 2-son
 
 
19 
6) o‘quvchilarning yoshini, mavqeyini hisobga olmaslik; 
7) o‘quvchilarning shaxsini hurmat qilmaslik, qo‘pollik; 
8) bolalar psixologiyasini tushunmaslik, ularga o‘z vaqtida yordam 
bermaslik; 
9) o‘qituvchining asabiyligi, jahldorligi. 
O‘quvchilar yoki o‘qituvchi-o‘quvchi orasidagi ziddiyat ikki kishi bilan 
chegaralanib qolmasdan atrofdagilarning kayfiyatiga ham salbiy ta’sir etadi. Bu 
jarayon quyidagicha kechishi mumkin: 
1. Sinf jamoasida ikki yoki bir necha o‘quvchi orasidagi ziddiyat darsning 
samaradorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. O‘qituvchi va o‘quvchilarning ancha 
vaqti ziddiyatning muhokamasi bilan o‘tadi. 
2. Ziddiyat natijasida sinfni boshqarish kundan-kunga qiyinlashib boradi. 
Agar sinfda ziddiyat chuqurlashsa, o‘qituvchining sinfni nazorat qilishi va 
boshqarishi izdan chiqadi.
3. Ziddiyat natijasida sinfda hamjihatlik, hamkorlik, do‘stlik munosabatlari 
sustlashib boradi
1
. 
Ziddiyat tomonlarning yoki hamkorlikdagi subyektlarning qarama-qarshi 
yo‘nalishdagi manfaatlari, maqsadlari, pozitsiyalari, fikr va qarashlari 
to‘qnashuvidir. Ziddiyat har doim ham yuzaga kelgan qarama-qarshiliklarni hal 
etishning samarali usuli bo‘lib hisoblanmaydi, chunki ziddiyat jarayonida paydo 
bo‘ladigan kuchli emotsiyalar oqibatida tafakkur jarayonlari sekinlashadi, uning
doirasi torayadi, psixikaning eng sodda qatlamlari (instinktlar, impulsiv xatti-
harakatlar) ishga tushadi.
Konflikt vaziyatlarda ko‘pincha agressiya va zo‘ravonlik uchrab turadi. 
Agressiya va zo‘ravonlikni konflikt yechimi sifatida qo‘llash hollari mavjud. 
Ba’zilar tahdid qilish, shantaj, zo‘ravonlikka o‘tish orqali ziddiyatni yechish 
mumkin, deb hisoblaydi. Zo‘ravonlik konflikt yechimi bo‘la olmaydi, bu 
konfliktni zo‘ravonlik va agressiyaga to‘qnash keltirish degani, xolos. Konfliktni 
zo‘ravonlikdan olib chiqib ketish va uni gumanistik talablar asosida muammoga 
qaratish, natijada muammoni yechish konflikt yechimi degani bo‘ladi. 
Zo‘ravonlik o‘z kuchini muammoga qaratmagani, shu bilan birga, insonlar 
hayotiga xavf tug‘dirgani sababli konfliktning yechimi bo‘la olmaydi. Aslida, 
1