Pedagogik texnologiya: mazmuni va mohiyati

9-mavzu: 
 Pedagogik texnologiyaning ilmiy-nazariy asoslari. 
 
 

---

237 
III bosqich - XX asrning 70-80 yillari. 
Oʻ
qitish texnologiyalari yangi 
avlodining yaratilishi; pedagogik texnologiyaning ilmiy asoslarini vujudga kelishi;
IV bosqich - XX asrning 90 yillari -XXI asr boshlari. Pedagogik 
texnologiyalarining ilmiy-nazariy asoslarining yaratilishi, yangi tadqiqot 
y
oʻ
nalishining paydo b
oʻ
lishi, ilmiy maktablarning shakllanishi. 
Pedagogik texnologiya g‘oyasining asoschilari B.Blum, L.Larsen, B.Skinner, 
D.Finn, D.Kratval hisoblanadi. Ularning bu sohaga q
oʻ
shgan ulushlari: 
oʻ
quv 
maqsadlari taksano
miyasi (1956y. B.Blum) audiovizual ta’lim (1946 y. L.Larsen), 
dasturli 
oʻ
qitish tizimi (1954 y . B.Skinner), 
oʻ
qitish texnologiyalari (1961y. D.Finn), 
dasturlashtirilgan ta’lim (LOGO) ,1968y. S.Peypert), tarbiya texnologiyalari 
(D.Kratval) ning nazariy asoslarini yaratganligidadir. 
60-70 yillarda pedagogik texnologiyalar sohasida turli ilmiy-nazariy
g‘oyalarning paydo boʻ
lishi, shakllanishi va amaliyotga tadbiq etilishi geografiyasi 
yanada kengaydi. AQSH, Italiya, Angliya, Fransiya, YAponiya, Kanada, Koreya, 
Rossiya, Vengriya va boshqa mamalakatlarda maxsus pedagogik nashrlar, markazlar, 
Assotsiatsiyalar, ilmiy tadqiqot institutlari va ularda b
oʻ
limlar tashkil etildi. 
80-yillardan boshlab Rossiyalik pedagog olimlar tomonidan pedagogik 
texnologiyalarning ilmiy-nazariy asoslari keng tadqiq etila boshlandi. Jumladan, 
V.P.Bespalko (shaxsga y
oʻnaltirilgan ta’lim), V.M.Monaxov (aksiomatik 
yondashuv), 
M.A.CHoshanov 
(muammoli-modulli 
oʻ
qitish 
texnologiyasi), 
V.F.SHatalov (
oʻ
quv materialining belgili modellari asosi
da ta’limni jadallashtirish 
texnologiyasi), I.P.Volkov (rejalashtirilgan 
oʻ
qitish), G.K.Selevko (pedagogik 
texnologiyalar tasnifi), N.F.Galizinalar pedagogik texnologiya tushunchasini ilmiy 
pedagogik jihatdan tadqiq qildi. 
90- yillardan boshlab 
Oʻ
zbekistonda ham pedagogik texnologiyalarga oid 
dastlabki ilmiy tadqiqot ishlari paydo b
oʻ
ldi. Jumladan, pedagogik texnologiyalarning 
ilmiy-nazariy jihatlari N.S.Saidahmedov, J.Y
oʻ
ldoshev, R.J
oʻ
raev, U.Nishonaliev, 
B.L.Farberman, N.Azizx
oʻ
jaeva, U.Tolipov, A.Abduqodirov, A.Pardaev va boshqalar 

---

238 
tomonidan tadqiq etildi. Respublikamizda “Innavatsion texnologiyalar” markazlari, 
“Zamonaviy ta’lim”, “Fan va texnologiyalar” jurnallari tashkil etilgan. 
V. Bespalkoning fikricha pedagogik texnologiya-
oʻ
quv jarayonini amalga 
oshirishning mazmunli texnikasi. Bu 
oʻqituvchi mahoratiga bog‘liq boʻ
lmagan 
pedagogik muvaffaqiyatlarini kafolatlay oladigan 
oʻ
quvchi shaxsini shakllantirish 
jarayonini ifodalash-loyihalashdir.