Pedagogik nazokat va odob-axloq

Yoqtirmaslik (antipatiya; yunoncha antipatheia – yoqtirmaslik, xush ko‘rmaslik) – bir shaxsning ikkinchi shaxsga, muayyan sub’ektlar guruhiga yoki qandaydir ijtimoiy hodisaga nisbatan salbiy hissiy munosabati. Yoqtirmaslik gina- kuduratni, kek-adovatni, ichiqoralikni, baxillikni, nafratni ifodalaydi, shaxsni muloqotdan qochishga, atrofdagilarga nisbatan yomonlik qilishga, hech bo‘lmaganda ularning ko‘nglini og‘ritishga undaydi.
Hamdardlik (empatiya; yunoncha empatheia – hamdardlik, qayg‘udosh bo‘lish) – bir shaxs tomonidan ikkinchi shaxsning fikrlari, xohish-istaklari, qiziqishlari, intilishlarining his etilishi, tushunilishi, qabul qilinishini ifodalovchi munosabati. Hamdardlik ham tuyg‘ulari qabul qilinayotgan shaxsga nisbatan yordam ko‘rsatishga intilishni ifodalaydi, shaxslarni bir-biriga yaqinlashtiradi, ular o‘rtasida do‘stlik, o‘zaro hamkorlik va birlikni qaror toptiradi.
Pedagogik hamdardlik (pedagogik empatiya) – pedagog tomonidan ta’lim jarayoni ishtirokchilari: o‘quvchilar, talabalar, tarbiyalanuvchilar, ota-onalar va hamkasblarining xatti-harakatlari, hissiyotlari, hayotiy intilishlari, tabiatlarini tushunish, boshqalar nuqtai nazarini ma’qullash asosida jamoadagi munosabatlarni me’yorda tashkil etilishini ta’minlash; o‘zgalarning ichki holatini, o‘y-fikrlarini va his-tuyg‘ularini tushuna olish; boshqalarning boshiga tushgan kulfat, falokatlardan qayg‘urish; rollarni qabul qilish – og‘ir vaziyatda bo‘lgan kishilarning o‘rniga o‘zini tasavvur, mushohada yordamida qo‘yib ko‘rgan holda ulardagi ijobiy his-tuyg‘ularini qayta tiklashga ko‘maklashish; o‘zgalarning qayg‘u-alamlaridan, kulfatlaridan qayg‘urish, ko‘ngilni ko‘taruvchi, taskin beruvchi so‘zlar bilan og‘ir vaziyatda qolgan kimsalarga ijobiy ta’sir ko‘rsatish bo‘lib, bunda pedagog o‘quvchi shaxsi, uning istaklarini tushunish va shu orqali o‘quvchilarga samarali ta’sir etish zarurligini anglaydi.

4.