“pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal 021, Maxsus son issn 2181-6883

Key words: health, aerobics, step-aerobics, sheyping, aqua aerobics, non-traditional species. 
Kirish.
Salomatlik nafaqat jismoniy tarbiya bilan bog’liq, hozirgi paytga kelib oʻquvchilarning harakat 
faoliyatini toʻg’ri shakllantirish, shaxsni har tomonlama garmonik rivojlantirishdan iboratdir. 
Afsuski, zamonaviy oʻquvchi qizlarning harakat faoliyati yetarli darajada emas. Buning natijasida turli 
kasalliklarga moyillik yuqori darajada qayd etilmoqda. Albatta, bu koʻrinishdagi tendensiya nasliy emas balki 
bu jismoniy mashqlarni bajarmaslik va jismoniy tarbiya darslariga kam qatnashish oqibatidir. Jismoniy tarbiya 
darslarida harakatlanish talablarining faqatgina 40-60% qondiriladi, 25%dan kam oʻquvchilar doimiy jismoniy 
tarbiya va sport faoliyatiga jalb qilingan, darsdan tashqari jismoniy tarbiya faoliyati bilan 30-35% gina qizlar 
shug’ullanadilar. 
Harakat tanqisligi organizmning oʻsish va shakllanish davrida juda xavfli hisoblanadi. Demak, 
zamonaviy oʻquvchilar va talabalarning katta qismida saqlanib qolinadigan turli xil kasalliklar uchraydi, 
jismoniy rivojlanish va tayyorgarlik esa koʻpincha yosh me’yorlariga javob bera olmaydi.
Asosiy qism.
Oʻquv muassasalarida jismoniy tarbiya darslarini sog’lomlashtirish samaradorligini 
oshirish yoʻllaridan biri - bu ayollar talabiga mos keluvchi hamda qizlar va ayollar orasida ancha ommalashgan 
jismoniy tarbiyaning yangi turlarini va shakllarini tadbiq qilish bilan oʻquvchilardan harakat faolligini 
kengaytirishdir. 
Shu maqsadda foydalaniladigan koʻp turli vositalar orasida asosiy gimnastika, oʻquv muassasalarida 
asosiy bazaviy jismoniy tarbiya hisoblanadi. Qat’iy gimnastika yoʻnalishidagi mashqlar bilan bir qatorda, 
oʻquvchi yoshlar orasida ommalashgan, harakat faollik turlaridan biri sog’lashtiruvchi aerobika - qizlarni 
jismoniy tarbiyaga jalb qilishning eng qulay uslubi hisoblanadi. 
Barcha uchun mashg’ulotlarning boshlang’ich rivoji sog’lomlashtiruvchi mashg’ulot hisoblangan 
aerobika - harakat goʻzalligi, plastika, ijodiy yondashuvni estetik rivojlantiradi - jismoniy va funksional 
tayyorgarlikni oshiradi sog’liqni mustahkamlaydi.
Quyidagi yoʻnalishlar boʻyicha bir qator tadqiqotlar oʻtkazilgan: step-aerobika [4], kuch turlari [2], 
sheyping [3], akva aerobika [1, 4], noana’naviy turlar [3]. 
Shug’ullanuvchilar organizmiga sog’lomlashtiruvchi aerobika turlarining ta’sirini oʻrganish boʻyicha 
tadqiqotlar (V.N.Seluyanov 2001, T.S.Lisistkaya 2002, V.S.Cheburaev 2002 va boshqalar) shuni koʻrsatadiki, 
yoshlar orasida kompleks mashg’ulotlar eng ommabop boʻlib, turli vositalarni oʻz ichiga oladi. 
Ammo bu sohada mavjud kam sonli ishlanmalar, tizimli tavsifga ega emas: 
- birinchidan turli tayyorgarlik darajasiga ega boʻlgan shug’ullanuvchilar uchun qulay 
sog’lomlashtiruvchi aerobika vositalari aniqlanmagan; 

---