Педагогик институтлари учун дарслик

Дастурлар яратиш воситалари. 
Ушбу воситалар дастурлар 
яратишда айрим ишларни автоматик равишда бажаришни 
таъминловчи дастурий тизимларни ўз ичига олади. Уларга

---

153 
компилятор ва интерпретаторлар; дастурлар библиотекаси ва турли 
ёрдамчи дастурлар киради. 
Компилятор дастурлаш тилидаги дастурни машина кодидаги 
дастурга айлантириб беради. Интерпретатор юқори даражадаги 
дастурлаш тилида ёзилган дастурни бевосита бажарилишини ќам 
таъминлайди. 
Дастурлар библиотекаси олдиндан тайёрланган дастурлар 
тўпламидан иборат. 
Дастурлар яратиш воситаларига Макроассемблер MASM, Visual 
Cutt for Windows Professional Edition компилятори, Visual Basic for 
Windows ва бошқалар киради. 
CASE-технологияси информатиканинг ќозирги пайтда энг тезкор 
ривожланаётган соќаларидан биридир.
CASE-Computer Aided Sistem Engineering – ахборотлар тизимини 
автоматлаштирилган усулда лойиќалаш дегани бўлиб, CASE-
технологияси турли мутахассислар, жумладан тизимли таќлилчилар, 
лойиќачилар ва дастурчилар иштирок этадиган кўпчиликнинг 
қатнашиши талаб этиладиган ахборот тизимларини яратишда 
қўлланилади. 
Case-технологиялари воситалари нисбатан янги, 1980-йиллар 
охирида шаклланган йўналишдир. Улардан кенг кўламда фойдаланиш 
қимматлилиги туфайли чегаралангандир. 
 

---

154 
Назарий машђулотнинг методик ишланмаси 
Мавзу: Компьютернинг дастурий таъминоти 
Мақсад:
компьютернинг дастурий таъминоти турлари ва вазифалари 
ќақидаги тушунчаларни шакллантириш 
Вақт:
тўрт академик соат. 
Шакл:
маъруза. 
Дарснинг бориши: 
1.Ташкилий қисм. ¡қитувчи машђулот мавзусини эълон қилади 
ва мақсадни тушунтиради. 
2. Машђулотни ўтган мавзуни, яъни «Шахсий компьютерлар»
мавзусини такрорлашдан бошлаш мақсадга мувофиқ.
3. Шундан сўнг, компьютер тизимида икки иштирокчи, яъни
аппарат ва дастурий таъминот борлиги тушунтириб ўтилади. Бунда 
асосий эътибор компьютернинг дастурий таъминоти ва унинг 
турларига қаратилади. 
4. Дастурий таъминотнинг ќар бир турини алоќида-алоќида 
кўриб чиқиш зарур.
5. Улар тарқибига кирувчи дастурлар ва уларнинг вазифалари 
ќақида қисқача бўлса-да маълумотлар бериш мақсадга мувофиқ.
Амалий ёки тизимли дастурлар туркумини схема асосида бериш 
мумкин. Бунда ўқувчилар эътиборини дастурлар орасидаги 
бођланишларга қаратиш лозим. 
6.
Асосий дастурлар ќақидаги маълумотлар бериб бўлингандан 
сўнг ўқувчиларга келтирилган «Компьютер дастурлари ва унинг 
вазифалари» жадвални тўлдириш тавсия этилади. 
7.
Машђулот «Беш дақиқалик эссе» технологиясини қўллаш 
билан якунланади. Уларга қуйидаги вазифани бериш мумкин. 

---

155 
«ўзингизнинг шахсий компьютерингизга қандай дастурий таъминотни 
ўрнатган бўлардингиз?». 
13-жадвал. 
Компьютер дастурлари ва унинг вазифалари