31
4
4
O'zrli
sabablar
bilan
paxodga bormadilar
2, 6, 12, 15.
Ota - onaga yordam berish uchun,
uchastkaga ishlash uchun .
5
5
Sababsiz
paxodga
borishdan bosh tortdilar.
20, 21, 27, 28. Tushuntirish berishmadi.
Bu kuzatish turistik paxod tashkil qilish buyicha utkaziladi.
Shundan sung paxodga kim kancha tayyorgarlik kurishi kuzatishldi. va
hisobga olinadi. Kim faol tayyorlandi, kim passiv, kim faol ishtirok etdi, kim
passiv, kim tuskinlik qildi.
Bu kuzatish bolalar xulqini ko'rsatuvchi birgina ko'rsatkichlar hisobga
olinadi. ( yaxshi, konikarli, yomon yoki) berilgan
topshirikni bajara olmadi,
berilgan topshirikni bajara olmadi, berilgan topshirikni bajarishga intiladi, berilgan
topshirikni bajarishda o'qituvchining yordamida muxtoj va x.k.z. Shu jumladan
kizlar va o'g'il bolalarning topshirikni bajarishdagi harakati ham hisobga olinadi.
Ayniksa kuzatish natijalari sonlar bilan belgilash juda kulaydir. Dunda
shaxsning tarbiyalanganlik darajasi son bilan belgilanadi. Olaylik o'qituvchi
mehnatsevarlik darajasi son bilan belgilanadi. Bunday holatda mehnatsevarlik
darajasi belgilaydi: Mehnatda vijdonan qatnashadi, mehnatda qatnashuvini ayta
oladi, mehnatga qatnashishga
intiladi va halol ishlaydi, mehnatda o'zok muddat
bilan ishtirok etishga layokatli va x.k.z. Bu erda bir necha mehnatsevarlik
ko'rsatkichlari hosil bo'ladi. Bu ko'rsatkichlar bolaning yoshiga karab besh va
undan ortik bo'lishi mumkin. Eng yuqori ko'rsatkich “besh” undan sal pastrok
ko'rsatkich “turt” yoki chetdan mehnatni talab qilib ishlatsa “uch” ayrim holda
qatnashadi, ayrim holda mehnatga qatnashmaydi “ikki”
umuman dangasa
ishlamaydi- “bir” baholanishi mumkin.
Sungra shu baxo normalari asosida o'quvchilar faoliyati ustidan kuzatish olib
boriladi va ayrim daftarga uning natijalari hisobga olib boriladi. Bu kuzatishni
quyidagicha tablisaga joylashtiramiz.
O'quvchilarning hammasi ustidan kuzatish olib borilgandan sung tuplangan
materiallarga asosan, quyidagi mehnatsevarlik ko'rsatkichlari hosil buldi.
- o'quvchilar mehnatsevarligining yaxlit darajasi
- kiz va o'g'il bolalarning har - xil mehnatga munosabati
- u yoki bu faoliyatda faol darajasi.
- har - xil sharoitda, mehnatga bog'liqlik munosabati, mehnatni tashkil qilish
va uning maqsadini tushunishi va boshqalar. Shu ko'rsatkichlardan sung har bir
ko'rsatkichuchun alohida tablisa tuzilishi mumkin.
6 - “A” sinfning kishlok xujaligi mehnatiga munosabati.
Kuzatish natijasida tadqiqot uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar olinadi, bu
ma'lumotlar keyinchalik o'rganil-gan jarayon va hodisaning samarali natijasini
chiqarishga imkon beradi.
Kuzatishni o'tkazishda ayrim zarur bo'lgan qoida tartibga rioya qilish zarur
bo'ladi.
1. Kuzatishning umumiy rejasiga muvofiq bir kishi ko'zatgandan ko'ra,
32
boshqa
kishilar yordamida kuzatish, keyin olingan faktldarni bir- biriga
taqqoslash. Kuzatishni bunday tashkil qilish sub'ektividan saklaydi. (
Ko'zatuvchining dunyoqarashiga ilmiy yo'nalishiga, hayotiy tajribasiga bog'liqdir.
Bundan tashqari uning holati, bolalarda bo'lgan, o'qituvchilarga bo'lgan
munosabati ham katta rol o'ynaydi.)
2.Kuzatishni yashirin holatda olib borilishi lozim. Agar bola uni
ko'zatayotganliklarini bilib kolsa, o'z harakatlarini vaktincha o'zgartirishi mumkin.
Ayrim
tadqiqotlarda
kuzatishni
maxsus
kinos'yomka
yoki
telerepartaj
sezilmaydigan mikrofon yordamida magnitafonga yozib oladilar. Bunday holatda
bolalar xonaga joylashtiriladi, xonaning bir
tomoni kurinarli oyna bilan
jixozlangan bulib, tadqiqotchi bolalarni oynadan kurib turadi. Bunday holatda
tdkikotchi bolalarga kurinmaslikka harakat qiladi.
Ayrim tadqiqotchilar bolalar faoliyatini ko'zatganda, o'qituvchi yoki
ko'zatuvchi bulib kolmasdan, ular faoliyatiga aktiv ta'sir etuvchi munozara
qatnashchisi sifatida ishtirok etadilar.Bunday holatda bolalar uning ko'zatuvchi
ekanligini sezmaydilar. Bajarilishi lozim bo'lgan faoliyatga bolalar faol qatnashadi.
3. Kuzatilgan faktlarni aniq hisobga olish lozim, voqeaning davom etishi
jarayoni, shaxsga ta'siri aniq hisobga olinadi. Kuzatish jarayonida kullanilgan ovoz
yozuvchi apparatlar va kinos'yomkalar voqeaning sodir bo'lishini
aniqlashga
yordam berishi mumkin, ammo jonli kuzatishning urnini bosa olmaydi.
4. Gurux ustidan taksimlangan kuzatishni sinab kurish. Buni uchun
ko'zutuvchilarnng
har
biri
bolalar
faoliyatining
ma'lum
qismi
bilan
shug'ullanadilar. Shundan sung ko'zatilar natijalarini solishtirib kurish, individual
kuzatishlarning aniqligi va to'g'riligini tekshirib kurish.
5. Kuzatish yaxshi natija berish uchun, voqea va hodisa-ning kuzatish,
bolalar faoliyatining o'rganish uchun suxbat o'tkazish, anketalar qo'llash
yaxshi
natija beradi.Bunday vaktda tadqiqotchi o'zining butun sezgi organlarini ishga
solib ish kurishi kerak bo'ladi. Ya'ni o'rtoqlarining holatini tushunishi, kattalar va
bolalarning individual xususiyatlarini bilish, ularning temperamentlarini ajrata
olishi zarur.
6. Kuzatish yakunida o'z - o'zini kuzatishni solishtirish. Bu maqsadda o'z-
o'zini kuzatish kundaligini yuritish, o'z - o'ziga
tavsif berish, bo'lgan voqealar
yuzasidan o'quvchilarning esdaliklarini uyushtirish, bo'larning hammasi ish
joyidan repartaj olgandek qiziq va uyushgan holda tashkil qilinishi zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: 
