Payvandlash jihozlari

Uyurma toklar bilan nazorat qilish usullarini kam legirlangan po‘lat, alumin va titan qotishmalaridan tayyorlangan buyumlarda darzlar, chala eriganliklarni aniqlash uchun ishlatiladi. Generator g‘altagidan hosil bo‘ladigan o‘zgaruvchan elektr-magnit maydon ta’sirida nazorat qilinayotgan detal metalida uyurma toklar hosil bo‘ladi. Uyurma toklar maydoni o‘lchov g‘altagi bilan ro‘yxatga olinadi (14.24-rasm). Buyumda nuqson bo‘lsa metall yuza qatla- mida elektr qarshilikni kuchaytiradi, bu esa uyurma toklarning kuchsizlanishiga olib keladi.


14.24-rasm. Uyurma toklar bilan nazorat qilish usuli chizmasi:
1 — g’altak; 2 — nazoratdagi buyum; 3 — datchik;
4 - ro’yxatga oluvchi qurilma.

5. 
   Kapillar defektoskopiya
   

Nazoratning kapillar usuli nuqsonlarga suyuqliklar (pene- trantlar)ni kapillar oqib qirishiga asoslangan va kontrast ko‘rini- shidadir. Nazorat qilishning kapillar usuli ikki rangli va lyumi- nessentli usullarga ajraladi.
Rangli defektoskopiya. Rangli defektoskopiya usulining ma’nosi quyidagicha. Nuqsonlarni aniqlash uchun oldindan tozalangan va moysizlantirilgan payvand choki sirtiga va uning atrofiga yuqori kapillar aktivlikdagi maxsus tarkibli, to‘q qizil rangli bo‘yoq sur- kaladi. Kapillar kuchlar ta’sirida suyuqlik (qizil bo‘yoq) mayda tirqishlarga va teshiklarga — sirtda joylashgan nuqsonlarga kiradi. Shundan keyin qizil bo‘yoqning ortiqchasi payvand birikma sir- tidan tozalab olinadi va uning ustiga maxsus oq bo‘yoq surtiladi, bu oq bo‘yoq tarkibida adsorblovchi va nuqsonlardan qizil bo‘yoq- ni tortib oluvchi modda bor. Oq bo‘yoq fonida hosil bo‘lgan qizil rasmlar nuqson shakli va xarakterini ifodalaydi, payvand chok- ning nazorat qilinadigan sirtidagi bu rasmlarni oddiy ko‘z yoki lupa yordamida aniqlash mumkin (14.25-rasm).