Payvandlash jihozlari

2.1.2-rasm. Elektr yoy:
a — bevosita ta’sir qiluvchi, b — bilvosita ta’sir qiluvchi, d — kombinatsion ta’sir qiluvchi.
Yoyni yoqish uchun bevosita elektrodlar tekkiziladi yoki gu- gurt chaqqandagi singari surtib olinadi, yoylarning yoqilishi 2.1.3-rasmda ko‘rsatilgan.

b)

2.1.3-rasm. Yoy zaryadsizlanishini yoqish chizmasi:
a — bevosita tekkizib yoqish; b — chaqnatib yoqish.
Payvandlash yoyida yoy oralig‘i uch asosiy sohaga bo‘linadi: anod sohasi, katod sohasi va yoy ustuni. Yoyning yonish jarayonida elektrod va asosiy metalda faol dog‘lar hosil bo‘ladi, ular elektrod va asosiy metalning eng qizigan uchastkalari bo‘lib, yoyning ham- ma toki ana shu uchastkalar orqali o‘tadi. Katodda bo‘ladigan faol dog‘lar katod dog‘lari, anoddagilar esa anod dog‘lari deb ataladi.
Payvandlash yoyning umumiy uzunligi (2.1.4-rasm) har ucha- la sohaning yig‘indisiga teng:



Lyoy

Lk+Lu+La,

bu yerda: Lyoy — payvandlash yoyining umumiy uzunligi, sm;
L_k — katod sohasi (taxminan 10^-5 sm ga teng);
Lu — yoy ustunining uzunligi, sm;
La — anod sohasi uzunligi (taxminan 10^-3—10^-4 sm ga teng).

taqsimlanish chizmasi:
1 - buyum; 2 — yoy ustuni; 3 — elektrod.


Payvandlash yoyining umumiy uchlanishi yoyning har bir so- hasidagi kuchlanish tushishlarining yig‘indisiga teng:
Uyoy = Uk+Uus+Ua,
bu yerda: Uyoy — yoyda kuchlanishning umumiy tushishi, V;
Uk — kuchlanishning katod sohasida tushishi, V;
U_us — kuchlanishning yoy ustunida tushishi, V;
Ua — kuchlanishning anod sohasida tushishi, V.
Payvandlash yoyining ustunida harorat 5000 dan 12000^oK ga- cha bo‘ladi va yoyning gaz muhiti tarkibiga, materialga, elek- trod diametriga va tokning zichligiga bog‘liq bo‘ladi. Haroratni Ukraina Fanlar akademiyasining akademigi K.K. Xrenov tavsiya qilgan formula yordamida taxminan aniqlash mumkin:
Tus = ⁸¹⁰-Uf,
bu yerda: Tus — yoy ustunining harorati, ^oK;
U_ef — ionlash effektiv potensiali.