|
4-mavzu PAXTA TOZALASH SANOATI KORXONALARINI LOYlНALASH ASOSLARI
Yangidan quriladigan paxta tozalash korxonasiga kerakli xomashyo Ьazаsiпi aniqlash
Наг qanday yangi paxta tozalash zayodini qurishdan oldin eng avvalo uning xomashyo bilan ta 'minlanishini aniqlash kerak. Obyektiy asoslardan: • paxta ekiladigan maydon/ami kengaytiri/ganligi yoki hosildorlikni oshirish asosida ortiqcha xomashyo paydo Ьо '/ishi sababi Ы/аn; • та '/ит (итаn (region)da mavjud paxta toza/ash zavod/ari quvvatining tayyor/agan hosi/, xomashyo miqdorini qayta ish/ab chiqarishni (а 'min/ay o/mas/igi; • ek%gik shart-sharoitni yaxshilash maqsadida shahar markazida joy/ashgan paxta toza/ash zavodini boshqa iqtisodiy чи/ау joyga ko'chiri/ishi уа hokazo. • Loyihalashtiriladigan paxta tozalash zayodining ishlab chiqarishga kerakli xomashyo bazasini aniqlashda, shu zayod qurishga qaror qilgan tuman (region)da paxtani ekishga ajratilgan maydonning umumiy yuzasi Уа oxirgi 3-5 yil davomida tumandagi paxta bo'yicha har gektardan olingan o'rtacha hosildorlik asosida aniqlash mumkin: ~ = F • Х k, tonna. (1) Bunda: Qp - xomashyo zonasidagi umumiy yig'ishtirilgan paxta miqdori, t; F - paxta g'o'zasini ekishga ajratilgan maydonning umumiy yuzasi, ga; Х - xomashyo zonasidagi paxta bo'yicha har gektar maydondan olingan o'rtacha hosildorlik, tonna/ga; k - g'o'zaning Ыг tekis unib chiqishini Уа o'rtacha hosildorlikni hisobga olish koeffitsiyenti (k = 0,95-0,98). Korxonani qayta tiklashni loyihalashtirishda qayta ishlab chiqarishga ulgunпау, ortib qoladigan xomashyo miqdorini shu qayta tiklashga qaror qilgan zavod joylashgan tumandagi mavjud paxta 23 tozalash zavodlarining umumiy ishlab chiqarish quvvatini уа tаууоrlапаdigап xomashyo hajmini aniqlash yo'li bilan hisoblanadi: Qp = 1: Qu.m. - 1: Qp.I.Z. tonna. (2) Bunda: 1: Q - korxonani qayta tiklashni rejalashtirilgan tuman- U.ffi. dagi umumiy xomashyo tayyorlash miqdori,tonna. 1: Qp.t.z. - shu qayta tik.lashni rejalashtirishgan tumandagi mavjud bo'lgan paxta tozalash zavodining paxta bo'yicha umumiy isblab chiqarish quvvati. tonna.
Paxta tozalash kогхопаsiпiпg ishlab cbiqarish dasturi
Chigitli paxta - Ьи paxta tozalash zavodlari uchun asosiy xomashyo. Umumiy material xarajatining 75-80% zavodning xomashyo bazasini yaratishga, ya'ni xo'jaliklardan chigitli paxtani sotib olish uchun sarf qilinadi. Xomashyo Ьаzаsiпiпg holati va ishlab сhiqаrishdап rаtsiопаl fоуdalапish, сhiqаrilаdigап mahsulotlamJng hajmiga, sifatiga va boshqa texnik-iqtisod.iy ko'rsatkichlariga katta ta'sir etad.i. • Shu sababli paxta tozalash zavodining isblab chiqarish dasturtni hisoblash уа uning iqtisodiy tomonidan foydaliligini al\iqlash, uskuna1ar уа sexlaming ishlash rejasini tuzish eng asosiy vazifalardan biri bo'lib topiladi. lshlab chiqarish boylik manbalarini iqtisodiy foydalanishini ta'minlash uchun quyidagi yo'nalishlar asosiy deb belgilangan: • xomashyo уа boshqa boylik manbalar materiallarini ehtiyotlik bilan sarf qi1ish; • ishlab chiqarish chiqindilarini kamaytirish; • mahsulotlar chiqarishda material xarajatlarini kamaytirishni ta'minlaydigan yangi texnika уа texnologiyani joriy qilish; • ikkinchi darajali boylik manbalari уа chiqindilardan foydalanish; • chiqariladigan mahsulotlar uchun yaratilgan texnik sharoitlar уа davlat standartlarini mukammallashtirish. Paxta tozalash zavodining isblab chiqarish dasturini hisoblash uchun quyidagi dastlabki ma'lumotlar oldindan aniq bo'lishi kerak: • xomashyo bazasining hajmi; 24 • asosiy mahsu10t chiqaradigan uskuna1ar soni, uning rusumi уа o'rtacha ish unumdorligi; • xomashyodan olinadigan asosiy уа qo'shimcha mahsu1ot1aming reja1ashtiri1gan o'rtacha chiqishi; • korxonaning ish1ash tartibi уа ish1ash vaqti; • ish1atiladigan uskuna1arning umumiy foyda1i ish1ash vaqti koeffitsiyenti уа hokazo. JГuoblash tllmb; q"y;dagichll ol;b bor;llId;: 1. Zavodning уil davomida ish1ash vaqti quyidagi ifodadan hisoblanadi: т = {N - (Nd + Nb + N;)} ns • t s ." , soat, (3) bunda: N - bir yi1dagi kun1ar soni; Nd - yi1 davomida dam oladigan kun1ar soni; Ь - yi1 davomidagi qonuniy bayram kun1ari; N, - zavodda reja1ashtiri1gan kapita1 ta'mir1ash kun1ar soni; ns - zavodning ish1ash tartibi, smena; t s - ish tartibidagi isblash vaqti, soat; • ,,- uskuna1aming foyda1i ish1ash vaqt koeffitsiyenti. , 2. Zavodning yi1 davomida isblab chiqaradigan asosiy mahsu10tining to1a miqdori quyidagi formu1a yordamida hisoblanadi: Q, = Кт • Kar • Pr • т / 1000, tonna, (4) bunda: Km - zavodda ish1atiladigan jin1ar soni, dona; Kar - jin uskunasi o'qidagi апа1аr soni, dona; (g'o'lali jin1ar uchun hisoblashda kerak еmзs). Pr - jinning reja1ashtiri1gan o'rtacha ish unumdor1igi, kg/arra soat. Jin1ar sonini (Km ) уою jin1aming ish unumdorligini (Pr ) aniq1ashda ham (4) formu1adan foydalanish mumkin. 3. Zavodning doimiy ishlashini ta'minlashga kerak1i xomashyo miqdori (quvvati) quyidagi ifodadan aniq1anadi: ~ = Qt' 100 / ! ' tопj1З. (5) bunda: ! - chigitli paxtadan reja1ashtiri1gan o'rtacha to1a chiqish darajasi (%). 25 4. Paxta уа tola hajmi, tola navlari bo'yicha paxtaning assortimenti aniqlanadi. 5. Tola navlarining sinfi bo'yicha uning assortimenti aniqlanadi. 6. Paxta уа tayyor mahsulotlaming (tola, chigit, o'lik, tolali chiqindilar, if10s chiqindilar) balansi hisoblanadi. 7. Quritish, tozalash sexlari, jinlash, linterlash уа tolali mahsulotlami toylash bo'limlarining ishlash rejalari tuziladi. 8. Paxta tozalash zavodining tayyor mahsulotlarni chiqarish bo'yicha reja ko'rsatkicblari hisoblanadi. 9. Paxta tozalash zavodi qoshidagi paxta tayyorlov maskanining omborlari уа g'aram maydonchalarida saqlanadigan paxtaning umumiy hajmi aniqlanadi. Paxta tayyorlov maskanida umumiy tayyorlangan chigitli paxtaning 20-30% yopiq omborlarda, qolgan qismi g'aram maydonchalarida saqlash eng qulay variant bo'lib, amalda o'z yechimini topgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
