Paxta tozalash sanoatining hozirgi davrdagi holati va ilmiy-texnik rivojlanish y o'nalishi Hozirgi kunlarda O'zbekiston paxtani tozalash sanoati korxonalari «Bozor iqtisodiyoti»

27-Mavzu:O'rta tolali chigitli paxtani quritish texnologiyasi

Paxta tozalash zavodi qoshidagi уа tashqaridagi paxta tayyorlov maskanlarida joylashtirilgan quritish-tozalash sexlarining asosiy vazifasi yuqori namli уа iПоsli chigitli paxtalarni, standartlarda ko'rsatilgan talab me'yorlariga keltirish осЬоп quritish уа oldindan tozalashdan iborat.

Bunday jarayonlam:ng bajarilishi chigitli paxtani ochiq уа yopiq omborlarda uzoq vaqt davomida saqlashga imkon beradi, shu bilan birga рахtз zavodining umumiy texnologikjarayonida qo'shib isblatish natijasida sifatli mahsulot olishga ta'siri katta.

Paxta tayyorlov maskanlaridagi quritish-tozalash sexlari ikkita komplekt рахtз quritish uskunalari issiqlik ta'minlash masalalari mayda itlosliklardan tozalovchi uskunalar, paxtani tashish, taqsimlash уа yig'ishtirish vositalari bilan jihozlanadi.

Chigitli paxtani quritish jarayoni me'yorli olib borishligini ta'tJ11inlash uchun paxta quritish uskunalarining issiqlik bilan ti'minlovchi moslamalari quyidagi talablarga javob berishi shart:

• 
  issiqlik generatorining qiziydigan barcha tarkibiy qismlari уа bo'g'inlari, gaz mo'rilari, issiqlikning behtlda sarf bo'lishiga уо'l qo'ymaslik uchun issiqlikni tashqariga o'tkazmaydigan bo'lishi kerak;
  
• 
  issiqlik generatori qobig'ining gardishida joylashgan havo olish moslamasining darpardalari zarur bo'lgan atmosfera havosining (yoqi1g'i yonish mahsuloti bilan aralashtirish uchun) kelishini cheklamasligi shart;
  
• 
  o't yoqishga oid quvur уа qopqoqdan issiqlik tashigichning yo'qotishlarining oldini olish uchun qopqoq labirintsimon zicblagich bilan jihozlangan bo'lishi kerak.
  

Quritish-tozalash sexida chigitli paxtaning 1, II, 11 1 sanoat navlarining namligi 11 foizgacha, IV уа V sanoat navlarining namligi esa 14 foizgacha quritiladi.

Paxta уа tola tozalagichlarda if]os aralashmalardan tozalaydigan davrda chigitli paxtaning seleksion navlari uchun uzluksiz texnologik jarayonida ortiqcha qiyinchiliklar hosil qilmaslik uchun birinchi sanoat naYlari namligi 8-9% gacha,past sanoat naYlarining esa 9-10% gacha quritish taysiya etiladi.

Quritish-tozalash sexJarida 2СБ-l О Уа СБО quritish barabanlaridan foydalaniladigan yaqtida chigitli paxtaning nam1ik darajasi 19% gacha bo'lsa - bir mana, 29% gacha bo'lsa - ikki mana, 39% gacha bo'lsa uch таrtз ketma-ket quritish mumkin.

Paxtani quritish uskunalarining ishlash tartibi, chigitli рах­ taning sanoat Уа seleksion naYiga, dastlabki папrtigigа, namlik ajratish miqdori hamda uskunalarining ish unumdorligiga bog'liq bo'lib, paxtani quritish jarayoni 7-, 8-jadyallarga muyofiq tashkil qilinadi.

Quritkichlar uzluksiz texnologik jarayon tarkibiga isblaganda chigitli paxtaning quritilgandan keyingi namligi: 1-11 naYlar uchun 7-:-8 % (quritkichlaming ish unumdorligi 12 t/soat gacha), III-IV-V chigitli paxta naYlari uchun namlik 8-:-9 %, agar quritkichning ish unumdorligi 9 t/soatgacha bo'lsa, bunday namlikdagi chigitli paxtalar keyin texnologik tozalash jarayonida uskunalaming tozalash samaradorligini ko'payishi Уа paxtaning taooiy xususiyatlarini saqlab qolishga ijobiy ta'sir etadi.
О'nа tolali chigitli paxtadan mayda iflosliklami ajratish uсhшt asosan I ХК; СЧ - 02 уа qoziqchali bloklar ЕН .178 ishlatiladig

Bir qator paxta tozalash zayodlarida hozirgi yaqtgacha ishlab chiqarishdan olinib tashlangan 6A-12M 1 uskunalaridan mayda if10sliklami tozalashda foydalanilmoqda.

Texnologik jarayon sxemalari 11, 12,13- rasmlarda ko'rsatilgan. ЛП-3 oqim уо'lIi uskunalar majmuasi paxta tozalash zayodlaridan tashqarida joylashgan, chigitli paxtani qabul qilish уа saqlash hajmi 12 ming tonnagacha bo'lgan paxta tayyorloy maskanlarida chigitli
paxtani quritish уа tozalash uchun isblatiladi (ll-rasm) .

ЛР-3-0qim уо'lIi uskunalar majmuasi tarkibida СБО quritish barabani, mayda if10sliklarda tozaloychi IXK, CX-rusumli paxta separatori, yirik ifloslikdan tozaloychi ketma-ket o'mati1gan uchta IXn уа IPX- rusumli regeneratomi o'z ichiga oladi.

лп-з oqim уо'Ш uskunalar majmuasining ishlash jarayoni. Chigitli paxta pneymotransport quyuri yordamida g'aramdan

yoki yopiq omborxonadan CX-rusumli separatorga kelib tushadi, keyin hayodan chigitli paxta ajralib, СБО-quritish barabaniga beriladi. Ma'lum bir me'yorda qurigan уа mayda iflosliklardan tozalangan chigitli paxta tasmali uzatkich ТЛИ orqali qoziqchali baraban1i 1ХК tozalagichga uzatiladi.

Mayda iflosliklardan tozalangan chigitli paxta, ketma-ket joylashgan uchta I хп rusumli yirik if10sliklardan tozalaydigan uskunalarga jo'natiladi.

Tozalangan chigitli paxtaning dastlabki iflosligiga qarab IХП­ tozalagicblardan foydalanish har xil bo'lishi mumkin. Chigitli paxtada if10slik darajasi past bo'lsa, unda bitta уою ikkitasini ish1atish mumkin. 1хп - tozalagichlar aeromexanik rejimda ishlaganligi sababli texnologik jarayonning me'yoriy holatda o'tisblni ta'minlash maqsadida tozalagichlardan keyin пх rusumli paxta separatori о' matilgan.

Separator qurigan Уа tozalangan chigitli paxtani hayodan ajratib, keyin uskuna уою jarayonga uzatadi. Agar yirik ifloslik1ar bilan ilashib chiqqan tolali chigit bo'lsa, u holda 1РХ rusumli regenerator ko'magida if10sliklardan ajratib olinib, qaytadan asosiy tozalangan chigitli paxtaga qo'shib, keyingi jarayonga beriladi. лп-з uskunalar majmuasining maksimal tozalash samaradorligi 80-85 foiz, ish unumdorligi soatiga tozalangan paxta hisobida 6 tonnagacha.

Paxta tozalash zayodi qoshidagi chigitli paxtani tayyorloy maskanlarida hajmi 12 ming tonnadan ko'p bo'lganda, parallel o'matilgan tartibda ikkita лп-з уою bo'lmasa 2ЛПО uskunalar

majmualaridan foydalanadi. • 2ЛПО oqim уо'Ш uskunalar majmuasi tarkibida CX-paxta separatori, taqsimlash shnegi ШРХ Уа 2УХК rusumli tozalagichlar majmuasining ikkita qurilmasi: 1пу ta'minlagich-tosh tutish, СХ­ separatori, УХК turidagi almashib turadigan уа tutashgan uchta seksiyali agregat уа to'rtta ЕН -178 qoziqchali blok, shuningdek, 1РХ regeneratorlari bor (l2-rasm).

2LPO oqim уо'Ш uskunalar majmuasining isblash jarayoni. Quritilgan chigitli paxta СХ separatori yordamida pneymotransport

quvurida keltirilgandan so'ng hayodan ajratib olinib, ШРХ taqsimlash shnegiga beriladi уа 2УХК rusumli ikkita tozalagichlar qurilmalariga taqsimlandi.

Qurilmalarga taqsimlangan chigitli paxta oldin 1пу ta'minlagich-og'ir aralashmalami ushlab qolgichda og'ir aralashmalardan ajratilib, bir tekisda keyingi uskunalarga uzatiladi. Aeromexanik rejimda ishlaydigan 1хп tozalagichda chigitli paxta yirik iflosliklardan tozalanadi, keyin CX-separatori chigitli paxtani hayodan ajratib, ketma-ket o'matilgan УХК seksiyalariga beradi.

УХК seksiyalarida chigitli paxta yirik va mayda if10sliklardan tozalangandan so'ng, tasmali transportyor orqali yig'ishtirilib keyingi jarayonga berilishi mumkin.

Лgаг ishlab chiqarishga berilgan chigitli paxtaning dastlabki ifloslik darajasi past bo'lsa, unda УХК seksiyalarini to'lig'i bilan ishlatilishi shart emas, u holda chigitli paxtaning if10slik darajasiga bog'liq bitta yoki ikkita seksiyasidan foydalaniladi.

Tozalash jarayonida yirik ifloslikJar bilan ilashib g'tib kеtgал tolali chigitlar 1PX-regeneratorida ifloslikJardan ajratilib, keyin qaytadan asosiy tozalanadigan chigitli paxtaga qo'shib tozalanadi.

2ЛПО oqim уо'li uskunalar majmuasining maksimal tozalash samaradorligi 75-80 foiz, har Ыг qatori tozalangan chigitli paxta hisobida soatiga 6 tonnadan umumiy 12 tonnagacha ish unumdorlikda ishlatiladi.

2 КОЦ uskunalar majmuasi, asosan parallel ishlaydigan ikkita 6A-12M 1 shnekli tozalagichlardan yoki I ХК (СЧ-02) qoziqchali ЬагаЬапН tozalagichlardan iborat. Lekin amaldagi paxta tayyorlov maskanlarida tozalagich qurilmalarining boshqa variantlari ishlatiladi

(13-rasш).

Masalan, quritish barabanlaridan tashqari, bor-yo'g'i Ыг уою ikk.i dona IХК (СЧ-02) chigitli рахtз tozalagichlar qurilmasi yok.i,3-5 dona parallel ishlaydigan ЧХ-5 (ЧХ-3М2) yirik if10sliklardan tozalovchi uskunalar va iflosliklardan chigitli paxta bo'lakchalarini regeneratsiyalash uchun I РХ (РХ) regeneratorlaridan foydalanadi.