Paxta sellyulozasi va uning gidroliz maxsulotini molekulyar-massoviy xarakteristikasini o’rganish topshirdi: D. M. Yusupova. Qabul qildi: A. R. Niyazmetov. Urganch-2022 mundarija

Karbamidning ta'sir qilish printsipi.
Ushbu o'g'it tuproqqa kirgandan so'ng, er yuzida yashovchi bakteriyalarni ishlab chiqaradigan fermentlar ta'sirida karbamid ammoniy karbonatga aylanadi. Biologik faolligi yuqori bo'lgan hududlarda bu transformatsiya jarayoni atigi 2-3 kun davom etadi.Karbamid oq granulalar sifatida sotiladi, suvda oson eriydi, vaqt o'tishi bilan ular pishiriladi. U to'g'ridan-to'g'ri tuproqqa yoki eritma sifatida qo'llanilishi mumkin.[12]
Karbamidning kimyoviy xossalari.
Karbamidning reaktivligi amidlar uchun xosdir: har ikkala azot atomlari ham nukleofillardir, ya'ni karbamid kuchli kislotalar bilan tuzlar hosil qiladi, nitratsiya N-nitro-karbamid hosil qiladi va galogenlashtirilib N-halogen hosilalarini hosil qiladi. Karbamid alkillanadi va tegishli N-alkilureurlarni hosil qiladi.Mochevina dikarbon kislotalar bilan reaksiyaga kirishib, siklik ereidlar hosil qiladi va geterosiklik birikmalar sintez qilishda keng ishlatiladi. Shavel kislotasi bian reaksiyaga kirishib, 1.3.5-trioksipirimidin – barbiturat hosi qiladi, bu uxlatuvchi preparatlar ishlab chiqarishda ishlatiladi.
Yaqinda karbamidning xolin xlorid, rux xlorid va boshqa ba'zi moddalar bilan aralashtirilganda chuqur evtektik eritmalar hosil qilish qobiliyati aniqlandi Ushbu aralashmalar boshlang'ich materiallarga nisbatan (ko'pincha xona haroratidan ham pastroq) nisbatan ancha past erish nuqtasiga ega.


1.5. Mochevina komplekslarining IQ - spektrlarini birinchi bo‘lib Penlend va
uning hamkasblari o‘rgandilar. Bunda koordinatsiya kislorod yoki azot atomlari orqali bo‘linishini ko‘rsatib o‘tdilar.
Mis(II) formiatni nikotinamid va karbamid bilan aralash ligandli koordinatsion birikmalari suvli eritmalarda sintezi amalga oshirilgan komplekslardagi metallarning miqdori kompleksonometrik titrlash bilan aniqlang .IQ spektroskopiya metodi yordamida nikotinamid va karbamid ning kompleks hosil qiluvchi atomga kordinirlanishi karbonil guruhining kislorod atomi orqali amalga oshishi isbotlangan. IQ spektrda ,shuningdek ,koordinirlangan suvning yutilish polososi ham mavjud [13].
O'tish metallarining amidlar bilan koordinatsion birikmalari sanoatda faol katalizator prekursorlari sifatida ham, biologik faol moddalar sifatida qishloq xo'jaligida keng qo'llaniladi. Metalllarning organik ligandlar bilan bir qator biologik faol koordinatsion birikmalari tirik organizmlarning hayotiy faoliyatida muhim rol o'ynaydigan fermentlar, vitaminlar va gormonlar tarkibiga kiradi. Ko'pchilik biologik faol moddalar kislorod-, oltingugurt-, azot o'z ichiga olgan organik ligandlar bilan komplekslardir. Bunday ligandlarga karbamid va formamid kiradi
Metalllarning amidlar va ayniqsa aralash amid birikmalari bilan koordinatsion birikmalarini o‘rganish ham zamonaviy fanning kimyoviy bog‘lanish tabiati va tuzilishi haqidagi masalalarni yechishda qiziqish uyg‘otadi. Masalan, magniy va kaltsiy nitratlarining formamid, atsetamid, karbamid, tiokarbamid va nikotinamid bilan aralash ligandli koordinatsion birikmalari mexanik kimyoviy usulda olingan. Olingan birikmalardan birining tuzilishi [Ca(NO₃)₂‧ (CH₄CONH₂)₂] rentgen nurlari difraksion tahlili bilan isbotlangan. Agrokimyoviy testlar olingan koodinatsion birikma Ca(NO₃)₂(NH₂)₂CO‧(NH₂)₂CS ning biostimulyator faolligini ko'rsatdi. Ishlarda sintez usullari ishlab chiqildi va karbamid, formamid va asetamid bilan REE koordinatsion birikmalarining tarkibi va tuzilishi aniqlandi..
Ligand sifatida karbamid va asparagin bilan yangi Co(II), Ni(II) va Cu(II) komplekslari (M:L1:L2) molyar nisbatda (bu yerda M= Co(II), Ni(II) va Cu) sintez qilingan. (II), L1 = karbamid va L2 = asparagin) keyin mikro tahlillar, molyar o'tkazuvchanlik o'lchovlari, IQ, 1HNMR, Massa, UV-VIS spektroskopiyalari va magnit sezuvchanlik o'lchovlari bilan aniqlanadi.
Termal degradatsiyani o'rganish termal tahlil orqali amalga oshirildi. Bu komplekslar umumiy formulaga ega [M(L1)(L2)(H₂O)n]Cl. DMSO erituvchisidagi molyar o'tkazuvchanlik qiymatlari bu komplekslarning elektrolitik tabiatini ko'rsatadi, bu xlorid anionlarining metall ionlari bilan tashqi sfera muvofiqligini ko'rsatadi.[14]
Uchta kompleks oktaedral tuzilishga ega bo'lib, karbamid molekulasi ikkita muvofiqlashtirish rejimini ko'rsatadi. Termal tahlilni o'rganish Ni kompleksi uchun tez parchalanish reaktsiyasini va Cu kompleksi uchun eng yuqori issiqlik barqarorligini ko'rsatadi. Kinetik parametrlar Coats-Redfern usuli yordamida termal parchalanish ma'lumotlaridan aniqlandi.[15]
Termodinamik parametrlar hisoblab chiqilgan.So'nggi paytlarda aralash ligandli o'tish metall komplekslarini tayyorlash va tadqiq qilishda ularning yangi foydali xususiyatlari, masalan, magnit almashinuvi, fotolyuminessensiya, chiziqli bo'lmagan optik xossalari, elektr o'tkazuvchanligi va mikroblarga qarshi faolligi3-5 tufayli qaytadan e'tibor qaratilmoqda. Co-ligand sifatida aminokislotalarni o'z ichiga olgan aralash ligand komplekslari metall-oqsil o'zaro ta'sirining potentsial biomimetik modellaridir6. Tadqiqotlar karsinomalar, infektsiyani nazorat qilish, yallig'lanishga qarshi, qandli diabet va nevrologik kasalliklar kabi ko'plab inson kasalliklarini davolash uchun dori sifatida o'tish metalli komplekslarini qo'llashda sezilarli yutuqlarni ko'rsatdi.[16]
Oqsillarning parchalanishi va aminokislotalarning katabolizmida ko’plab biologik jarayonlarda ajoyib rol o’ynaydigan karbamid, karbamid yoki karbonildiamid CO(NH₂)₂ .1828-yilda Wo’hler tomonidan kaliy izosiyanat aralashmasi bo’lgan eritmani bug’lantirishda kashf etilgan. Karbamidning metall ionlari bilan bog'lanish usuli metallning turi va tabiatiga bog'liq bo'lib, qo'rg'oshin (II) azot atomiga, temir (III), rux (II) va mis (II) esa kislorod bilan koordinatalanadi.
Shuningdek, karbamidning noyob yer yodidlari va perxloratlar bilan komplekslaridagi koordinatsiyasining har xil turlari mavjud [17].
Co(II), Ni(II) va Cu(II) ning karbamid va asparagin bilan komplekslari o’rganiladi. Elementar tahlil shuni ko‘rsatadiki, Co(II), Ni(II) va Cu(II) ning karbamid (ur) va asparagin (Aasn) ligandlari bilan komplekslari. 1:1:1 (metall:ur:asn) molyar nisbatda. Molyar o'tkazuvchanlik qiymatlari xlorid anionlari ushbu komplekslarning tashqi sferasida ekanligini ko'rsatadi [18].
Ushbu maqolada karbamid va asparagin ligandlarini o'z ichiga olgan ba'zi yangi komplekslar tayyorlangan va tavsiflangan. Komplekslar quyidagi molekulyar formulalarga ega: [M(L1)(L2)(H2O)n]Cl bu yerda M = Co(II), Ni(II) va Cu(II), L1 = karbamid va L2 = asparagin. Ushbu komplekslar elementar tahlil, o'tkazuvchanlik o'lchovlari, IR, 1HNMR va massa spektroskopiyasi bilan tavsiflangan.
Elektron spektrlar va magnit o'lchovlar komplekslar uchun oktaedral geometriyani taklif qildi. Termal tahlilni o'rganish Ni kompleksining tezroq parchalanish reaktsiyalarini va Cu kompleksining yuqori termal barqarorligini ko'rsatdi.
Har xil almashtirilgan 2-piridil karbamidlarga qulay foydalanishni ta'minlaydigan yaqinda taklif qilingan protokolga tayangan holda, ushbu ishda o'n ikkita hozirgacha noma'lum bo'lgan Cu (II) komplekslari sintez qilindi va ularning tuzilmalari elementar tahlil, HRMS, IQ spektroskopiyasi va X- bilan baholandi. nurlarning diffraktsiyasini o'rganish. 2-piridinli fragmentdagi o’rin almashish shakliga qarab ikkita strukturaviy motiv ([Cu(L)₂Cl]⁺[Cl]^- yoki (Cu(L)₂Cl₂) aniqlandi. Bundan tashqari, olingan birikmalarning antiproliferativ ta’siri o’rganildi. o'pka saratoni hujayralari liniyalariga qarshi
(A549, NCI-H460, NCI-H1975) va sog'lom WI-26 VA4 hujayralari o'ziga xos bo'lmagan sitotoksiklikni kuzatish uchun ishlatilgan. Ikki nitro-guruh almashtirilgan komplekslar Cu(U₃)₂Cl₂ (IC50 = 39,6 ± 45. mkM) va Cu(U₁₁)₂Cl₂ (IC50 = 33,4 ± 3,8 mkM) normal WI-26 VA4 hujayralariga nisbatan o'rtacha selektivlik bilan doriga chidamli NCI-H1975 hujayralariga nisbatan faolligini ko'rsatadi. Sintezlangan komplekslar qo'shimcha tajribalar, jumladan, hujayra siklini tahlil qilish va apoptoz induksiya testi orqali o'rganildi.[19]
ML tipidagi atsetilaseton asosidagi turli ligandlarning o’tish metall komplekslari [bu yerda M=Cu(II), Ni(II), Co(II); L=3-(aril)-pentan-2,4-dion] sintez qilingan. Strukturaviy xususiyatlar ularning elementar tahlili, magnit sezuvchanligi, molyar o'tkazuvchanligi, IQ, UV-Vis, HNMR, Massa va ESR spektral tadqiqotlaridan olingan. O'tkazuvchanlikni o'lchash barcha komplekslarning tabiatda elektrolitik bo'lmaganligini ko'rsatadi. Komplekslarning spektroskopik va boshqa analitik ma'lumotlari boshqa metall (II) komplekslar uchun oktaedral geometriyani taklif qiladi. Mis (II) komplekslarining oksidlanish-qaytarilish harakati siklik voltametriya yordamida o‘rganilgan. Erkin ligandlar va ularning metall komplekslari Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli va Staphylococcus aureus bakteriyalariga, shuningdek Candida albicans qo'ziqoriniga qarshi in vitro biologik faolliklari uchun quduq diffuziya usuli bilan tekshirildi. Inhibisyon qiymati zonasi shuni ko'rsatadiki, ko'pchilik metall (II) komplekslari erkin ligandlarga nisbatan yuqori faollikka ega.[20]