Патологик

 
 
 
Физикавий омиллар томонидан ўсмаларни пайдо қилиниши. 
 
Ўсмаларни иоонлаштирувчи нурлар, рентген нурлари, радиоактив моддалар, 
ультрабинафша нурлар таьсирида яратиш имконияти анчадан бери маьлум. 
Ўсмаларни эксплантация қилиш усули – ўсма ҳужайраларини суньий 
суюқликларда организмдан ташқари ўстириш мумкин. Бу усулни ўз вақтида совет 
олими А.Д.Тимофеевский кенг қўллаган эди. Ҳайвон ёки инсонларни ўсмасидан 
бевосита тайёрланган ҳужайралар бирламчи манба ҳисобланади. Сўнг уларни янгидан 
кўпайтириш мумкин. Айнан бир хил материалларда тадқиқотлар олиб борилади. 
Суньий ўстирилаиган ҳужайраларда органзмни иштирокисиз вируслар таьсирида 
ўсмалар индукция қилиш мумкин. Бу усулни аҳамияти яна шундаки, унинг ёрдамида 
инсон тўқималарида ўсмалар индусциясини ва ўсма яратувчи вирусларни ўрганишга 
имконият беради. Энг муҳим суньий ўстирилган ўсма ҳужайраларни соғлом 
ҳайвонларга ўтқазилганда бу ҳужайралар ўсади ва ёмон хоссали ўсма пайдо бўлади. 
 
Ўсмаларни трансплантацияси. 
Илк бор рус олими М.А.Новинский 1876-йили катта ёшли итнинг ўсмасини 
итвачаларга мувоффақиятли трансплантация қилган эди. Аслида ана шу тажриба 
экспериментал онкология ривожланишига асос бўлди. Ҳозирги замонда ўсмалар 
трансплантацияси усули ниҳоятда кенг қўлланилади. Хоссалари яхши ўрганилган, 
кўчириб ўтқазиладиган ўсмаларнинг ҳар хили мавжуд. Буларга Эрлихнинг сичқонлар 
асцид карциномаси, Руснинг товуқлар саркомаси, Иенсеннинг каламушлар 
саркомаси, Браун Приснинг қуёнлар карциномаси ва бошқалар киради. Ўсманинг 
аллоген трансплантацияси (яьни айнан бир ноинбрендуранинг ҳайвонлари орасида 
ўсмаларни биридан иккинчисига кўчириб ўтказиш) ҳамма вақт мувоффақиятли 
бўлади, аммо нормал тўқималарни трансплантацияси иммундепрессиясиз амалга 
ошириб бўлмайди. Аллоген ўсмаларни муваффақиятли кўчириб ўтказишни сабаби, 
малигнизация ошган сари (ёмонлик хоссаси ортган сари) ўсма антигенини 
соддалашуви, ўсмалар антигенларини яширин холатга келтириши ҳисобланади. 
Озроқ миқдорда (тўрт юз минг) ўсма ҳужайраларини юборилиши иммун тизимни 
сусайтиради ва натижада ўсма ўсади. Фақат ўсма ҳужайраларининг миқдорини янада 
камайтириш организмни иммунлаштириши ва кейинчалик кўчириб ўтқазилган 
ўсмани кўчиб кетишига олиб келиши мумкин.