Patogen anaeroblar. Ma’ruza mashg‘ulotini o‘qitish texnologiyasi

Biokimyoviy xususiyatlari. Boshqa patogen klostridiylardan farqli ravishda qotma qo’zg’atuvchisi uncha biokimyoviy faol emasligi bilan xarakterlanadi.
Chidamliligi. Qo’zg’atuvchining vegetativ shakllari 60-70⁰C da 30 daqiqada, sporalar 80⁰C – 6 soatda, qaynayotgan suvda 40-50 daqiqada o’ladi. Quritilgan holda 11 yilgacha yashaydi. Sulema eritmasi ( 1:100) yoki 5% li fenol eritmasi ta’sirida sporalar 10-12 soatdan keyin o’ladi. Odatdagi dezinfeksiyalovchi preparatlar ta’sirida 10-15 daqiqada zararsizlanadi.
Patogenligi. Qotmaga barcha turdagi qishloq xo’jalik hayvonlari moyil. Ulardan otlar ko’proq sezuvchandir. It, mushuk, yovvoyi sut emizuvchilar ham kasallanadi. Adabiyotlarda tovuq, g’oz va indyuklarda ham bu kasallik uchrashi yozilgan. Qotma qo’zg’atuvchisining toksiniga odamlar moyil. Laboratoriya hayvonlaridan oq sichqon, dengiz cho’chqasi va quyonlar kasallikka juda sezuvchan.
Qotma toksini 1890 yilda Bering va Kitazatolar tomonidan ajratildi va ifodalandi. Qotmaning klinik belgilari va patogenezi aynan shu toksinga bog’liq.
Qotma ekzotoksini tarkibidan ikkita komponent- tetanospazmin va tetanolizin ajratilgan. Birinchisi nerv sistemasiga ta’sir qiladi va ko’ndalang-silliq mo’shaklarning tonik qisqarishiga olib keladi, ikkinchisi eritrositlarni nospesefik gemolizga uchratadi. Tetanospazmin mikrobning asosiy toksik faktori bo’lib, markaziy nerv sistemasining mator neyronlarini shikastlaydi. Bu toksin organizm va kulturalarda paydo bo’ladi. Tozalangan, kristall shaklidagi tetanospazmin termolabil proteaza bo’lib 13 ta aimnokislotadan tarkib topgan, ko’prog’ini asparagin tashkil qiladi. Tetanolizin qotmaning patogenezida uncha katta ahamiyatga ega emas. Tetanolizin- kislorod ishtirokida parchalanuvchi gemolizin.
Patogenezi. Qotma qo’zg’atuvchisi –nekroparazit, o’lgan to’qimalarda ko’payadi. Jarohatda sporalar anaerob sharoitlarda tez vegetativ shaklga o’tib, bakteriyalar intensiv rivojlanadi va toksin ajraladi. Toksinlar harakaat nervlari o’qi bo’ylab tarqaladi. Ekzotoksin harakat nerv markazlarini, orqa va bosh miyani zararlab, qotmaning asosiy belgilarini paydo qiladi.