I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Qisqacha xulosalar

 



 

Iqtisodchilar  talab  va  taklif  modelidan  raqobatdosh  bozorni  tahlil  qilish 

uchun  foydalanishadi.  Raqobatdosh  bozorda  ko`plab  sotuvchilar  va  xaridorlar 

bo`ladi, ularning har birida biroz bo`lsa ham bozor narxiga ta’sir etish imkoniyati 

bo`ladi.

 



 

Talab egri chizig’i narxga bog’liq bo`lgan talab miqdorini ifodalaydi. Talab 

qonuniga  ko`ra  tovarlar  narxi  tushsa,  talab  miqdori  o`sadi.  Shu  sababli  talab  egri 

chizig’i pastga qarab egiladi.

 



 

Narxga  qo`shimcha  qilib  aytishimiz  mumkinki,  iste’molchining  qancha 

xarid  qilish  qarori  uning  daromadi,  o`rin  bosuvchi  va  to`ldiruvchi  tovarlar  narxi, 

ta’bi,  kutilayotgan  tovar  va  sotuvchilar  soniga  bog’liq.  Agar  bu  omillardan 

birortasi o`zgarsa, talab egri chizig’i o`zgaradi.

 



 

Taklif  egri  chizig’i  narxga  bog’liq  taklif  etilayotgan  tovarlar  hajmini 

ifodalaydi.  Taklif  qonuniga  ko`ra,  tovarlar  narxi  oshsa,  taklif  hajmi  ham  oshadi. 

Shu sababli taklif egri chizig’i yuqoriga o`sadi.

 



 

Narxga  qo`shimcha  qilib  aytishimiz  mumkinki,  ishlab  chiqaruvchilarning 

sotish qobiliyati tannarx, texnologiya, ishonch va sotuvchilar soniga bog’liq. Agar 

bu omillardan birortasi o`zgarsa, taklif egri chizig’i o`zgaradi.

 



 

Talab  va  taklif  egri  chizig’ining  kesishgan  nuqtasi  bozor  muvozanatini 

anglatadi. Muvozanatli narxda talab miqdori taklif hajmiga teng bo`ladi.

 

---

 

53 



 

 Sotuvchilar  va  sotib  oluvchilarning  harakati  odatda  muvozanatdan  chetda 

bo`ladi.  Bozor  narxi  muvozanatli  narxdan  yuqori  bo`lsa,  tovarlar  ko`p  bo`ladi  va 

bozor  narxining  tushishiga  sabab  bo`ladi.  Bozor  narxi  muvozanatli  narxdan  past 

bo`lsa, taqchillik bo`ladi va bozor narxining oshishiga sabab bo`ladi.

 



 

Biror hodisa bozorga qanday ta’sir qilishini tahlil qilish uchun talab va taklif 

rasmsidan  bu  hodisaning  muvozanatli  narx  va  miqdorga  ta’sirini  tekshiramiz.  

Buning  uchun uch qadamdan  foydalanamiz.  Birinchi, hodisa  talab  egri chizig’ini 

yoki taklif egri chizig’ini (yoki ikkalasini) o`zgartirganligini tekshiramiz. Ikkinchi, 

egri  chiziq  qaysi  yo`nalishda  o`zgarganligini  ko`ramiz.  Uchunchi,  biz  yangi 

muvozanatni dastlabki muvozanat bilan taqqoslaymiz.

 



  Bozor  iqtisodiyotida  narx  iqtisodiy  qarorlar  qabul  qilish  va  taqchil 

resurslarni taqsimlash uchun vosita hisoblanadi. Iqtisodiyotda har bir tovar  uchun 

narx talab va taklifning teng holatda bo`lishini ta’minlaydi. Muvozanatli narx sotib 

oluvchilarning  istemol  darajasi  va  sotuvchilarning  ishlab  chiqarish  hajmi  orqali 

hosil bo`ladi.