I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

Loyiha  deganda,  ma’lum  maqsadga  erishish  uchun  qilinadigan  resuslar 

investitsiyasi tushuniladi. 

Investitsiya - daromad olish uchun qo`yiladigan kapital mablag`. 

Investitsiyalash  -  bu  kapitalni  yaratish  yoki  kapital  zahirasini  to`ldirish 

jarayonidir.  Investitsiyalash deganda, yalpi va sof investitsiyalash tushuniladi. 

Yalpi investitsiyalash - kapital zahirasining umumiy o`sishidir. 

Qoplash - asosiy kapitalning ishdan chiqqan qismini almashtirish. 

Sof  investitsiya  -  yalpi  investitsiyadan  qoplash  uchun  sarflanadigan 

mablag`ni ajratgandan keyingi qolgan qismi. 

 

Sof investitsiya = Yalpi investitsiya - Qoplash. 

Agar  yalpi  investitsiya  qoplashdan  yuqori  bo`lsa,  sof  investitsiya  musbat 

bo`ladi  (bu  holda  kapital  ko`payadi  va  ishlab  chiqarish  kengayadi).  Agar  yalpi 

investitsiya  qoplashdan  kichik  bo`lsa,  sof  investitsiya  manfiy  bo`ladi  (mavjud 

kapital  kamayib  boradi).  Va  nihoyat,  yalpi  kapital  qoplashga  teng  bo`lsa,  kapital 

hajmi o`zgarmaydi (bu holda kapital oddiy takror ishlab chiqarilmaydi). 

Qisqa  muddatli  loyihalarni  (qisqa  muddatli  investitsiyalarni)  tahlil  qilganda 

kapitalning ichki o`zini oqlash koeffitsienti 

r

 dan va ssuda foizi 

i

 dan foydalaniladi. 

Qisqa  muddatli  oraliqdagi  investitsiyalarning  (bir  yillik  oraliqdagi)  chekli  sof 

oqlashi ularning  chekli  ichki  oqlash koeffitsientidan ssuda  stavkasi  foizini  ayirish 

orqali aniqlanadi: 



r r i

 

,

 

---

 

356 

bu erda 



r

 - chekli sof qoplash; 

r

 - chekli ichki qoplash; 

i

 - ssuda stavkasi foizi. 

Agar 

r

i



 bo`lsa, investitsiyadan olinadigan foyda maksimal bo`ladi. 

Faraz qilaylik, firma mandarin sotish bilan shug`ullanadi, deylik. Firma sotish 

quvvati  turli  bo`lgan  do`konlarni  qurmoqchi.  Do`konlarni  qurish  uchun 

sarflanadigan  kapital  mablag`lar,  sotish  uchun  sarflanadigan  harajatlar  quyidagi 

jadvalda keltirilgan (1-jadval). Ssuda foizi stavkasi 10 foiz bo`lsin.