I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

14.1 Bir nechta sotuvchili bozorlar 

 

Oligopolistik  bozorlarda  sotuvchilarning  faqat  kichik  guruhi  bo`lganligi 

sababli,  Oligopoliyaning  asosiy  xususiyati  hamkorlik  va  o`z  manfaatlarini  yuqori 

qo`yish  o`rtasidagi  keskinlikdir.  Oligopolistlar  guruhi  Monopolist  yoqtiradigan  - 

kam  miqdorda  ishlab  chiqarish  va  chekli  harajatdan  yuqori  narxni  belgilash- 

hamkorlik  va  ishlashning  eng  yaxshisidir.    Chunki  har  bir  Oligopolist  faqat 

o`zining  foydasi  haqida  o`ylaydi,  va  bu  yerda  Monopoliyadan  chiqish  yo`lini 

davom ettirishdan firmaning bir guruhida kuchli rag`batlantiruvchi omil bor.   

Duopoliya  

Xozir  biz  Oligopoliyalarning  hatti-harakatlarini  tushunish  uchun  faqat  ikki 

a’zosi  bo`lgan  Duopoliya  deb  nomlanuvchi  Oligopoliyani  ko`rib  chiqish 

imkoniyatiga  egamiz.  Duopoliya  Oligopoliyaning  eng  sodda  ko`rinishidir. 

Oligopoliya  uch  yoki  undan  ko`p  a’zolar  bilan  ham  Duopoliyaga  o`xshab  bir  xil 

muammolarga duch keladi, shuning uchun biz soddaroq voqealar bilan boshlasak, 

tushunish osonroq bo`ladi. 

Tasavvur qiling shaharchada faqat ikki odamda Anvar va Bahromda o`zining 

ichimlik  suvi  bo`lgan  quduqlariga  ega.  Har  shanba  kunlari,  Anvar  va  Bahrom 

qancha bochka suvni nasos bilan tortib chiqarish, shaharga suv olib kelish va bozor 

---

 

285 

o`rnatgan 

har 

qanday 

narx 

uchun 

sotishni 

hal 

qiladilar. 

Vaziyatni 

murakkablashtirmaslik  uchun,  Anvar  va  Bahrom  ko`p  suvni  nasos  bilan  tortib 

chiqarishi  mumkinligini,  ular  qandaydir  harajatlarsiz  xohlashlarini  nazarda  tutadi. 

Ya’ni suvning chekli harajatlari nolga teng.  

1-  jadval  shaharchaning  suvga  bo`lgan  talabi  jadvalini  ko`rsatadi.  Birinchi 

ustun  umumiy  talab  miqdorini  ko`rsatadi,  va  ikkinchi  ustun  narxni  ko`rsatadi. 

Agarda  ikki  ishlab  chiqaruvchi  suvning umumiy  10  bochkasini  sotsa, suvning bir 

bochkasi 110 so`m bo`ladi. Agar ular umumiy 20 bochka suv sotsa, 1 bochka suv 

narxi  100  so`mga  tushib  ketadi  va  hakazo.  Demak,  shunday  qilib,  siz  bu  ikki 

ustunni  raqamlarini  chizmada  aks  ettirsangiz,  andozaviy  ko`rinishdagi  pastga 

yo`naltirilgan talab egri chizig`ini olasiz. 

 1-  jadvaldagi  so`nggi  ustun  suvning  sotilgandan  keyingi  umumiy  tushumini 

ko`rsatmoqda.  U  vaqt  ichida  sotilgan  miqdor  narxiga  teng.  U  suvni  nasos  bilan 

tortishning  harajati  bo`lmaganligi  sababli  ikki  ishlab  chiqaruvchining  umumiy 

tushumlari ularning umumiy foydasiga teng. 

Keling endi shaharni suv sanoatini qanchalik tashkil etilishi suvning narxi va 

sotilgan miqdoriga qanchalik ta’sir etishini ko`rib chiqamiz.