I. A. Bakieva, X. S. Xadjaev, M. Z. Muhitdinova., Sh. Sh. Fayziyev. Mikroiqtisodiyot

 

Rasm 

Narx 

Sotuvchilar 

Taklif 

miqdori 

900 $ dan ko’p 

 

800 $ dan 900 $gacha 

 

600 $ dan 800 $gacha 

500 $ dan 600 $gacha 

500 $ dan kamroq 

Mary, Frida,  

Georgia, Grandma 

Frida, Georgia, 

Grandma 

Georgia, Grandma 

Grandma 

Yo’q 

4 

 

3 

 

2 

1 

0 

Taklif 

Quyida1  jadvaldagi  sotuvchilar  uchun  taklif  ro’yxati  ko’rsatilgan.  Grafik  muvofiq 

taklif  egri 

chizig’ini  ko’rsatadi.  Taklif  egri  chizig’ining  balandligi  sotuvchilarning 

xarajatlarini ko’rsatadi.

 

Maryning 

xarajati 

Fridaning 

xarajati 

Georgiyning 

xarajati 

Grandmaning 

xarajati 

Uylarni 

bo’yash 

narxi 

Bo’yalgan 

uyl r miqdori 

Taklif ro’yxati va taklif 

egri chizig’i 

 

---

 

104 

Qanday qilib yuqori narx ishlab chiqarish  ortiqchaligini oshiradi 

Sotuvchilar  tovarlari  uchun  yuqori  narx  olishni  xohlashlari  hech  kimni 

hayratga solmaydi.  

Lekin yuqori narx sotuvchilarning farovonligiga qanchalik ta’sir ko`rsatadi? 

Ishlab  chiqarish  ortiqchaligi  bunga  aniq  javobni  beradi.  6  rasm    ko`p  sotuvchiga 

ega bo`lgan bozordagi taklif egri chizig’ini keskin ko`tarilishini ko`rsatadi. 

 

Taklif  egri  chizig’i  oldingi  rasmdan  farq  qilinishiga  qaramay,  ishlab 

chiqarish  ortiqchaligi  bir  xil  yo`l  bilan  hisoblanadi.  Ishlab  chiqarish  ortiqchaligi 

narxdan  past  va  taklif  egri  chizig’idan  yuqori  bo`ladi.  (a)  chizmada  narx  P

1

    va 

ishlab chiqarish  ortiqchaligi ABC maydonida yotadi. (b) chizmada narx P

1

dan P

2 

ga o`sgandagi holat kuzatiladi. Ishlab chiqarish ortiqchaligi bu holda ADFga teng. 

Ishlab chiqarish ortiqchaligining bu turdagi o`sishining 2 tomoni mavjud.  

Birinchisi  Q

1

da  tovarlarni  past  narxda  P

1

da  sotayotgan  sotuvchilar  yashash 

darajasi  yaxshiroq,  chunki  ular  tovarlari  uchun  ko`proq  xaq  olishadi.  Mavjud 

sotuvchilarning ishlab chiqarish ortiqchaligidagi o`sish BCED maydoniga teng. 

(a) rasmda tovar narxi 600$ va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi 100$. (b) 

rasmda tovar narxi 800$ va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi 500$.