Ma'ruza konstitutsiya doc

O`zbekiston Respublikasining davlat sirlari: 
-davlat siri; 
-harbiy sir; 
-xizmat siriga bo`linadi; 
Davlat  siri  -  oshkor  etilishi  Respublika  harbiy-iqtisodiy  salohiyatining  sifat 
holatiga salbiy ta'sir etishi yoki O`zbekiston Respublikasining mudofaa qobiliyati, davlat 
xavfsizligi,  iqtisodiy  va  siyosiy  manfaatlari  uchun  boshqa  og`ir  oqibatlar  keltirib 
chiqarishi mumkin bo`lgan ma'lumotlar.  
Harbiy sir - oshkor qilinishi O`zbekiston Respublikasi mudofaa qobiliyati, davlat 
xavfsizlgi va Qurolli Kuchlari uchun og`ir oqibatlar keltirib chiqarish mumkin bo`lgan 
harbiy yo`sindagi ma'lumotlar.  
Xizmat  siri  –  oshkor  qilinishi  O`zbekiston  Respublikasi  manfaatlariga  zarar 
yetkazishi mumkin bo`lgan fan, texnika, ishlab chiqarish va boshqaruv sohalariga doir 
ma'lumotlar.  
Davlat  sirlari  -  davlat  tomonidan  qo`riqlanadigan  va  maxsus  ro`yxatlar  bilan 
cheklab  qo`yilgan  o`ta  muxim,  mutlaq  maxfiy  va  maxfiy  harbiy,  siyosiy,  iqtisodiy, 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
32 
ilmiy-texnikaviy  va  boshqa  ma'lumotlardir.  O`zbekiston  Respublikasining  «Davlat 
sirlarini  saqlash  to`g`risida»  gi  qonuni  va  Jinoyat  kodeksining  162,163-moddalariga 
binoan O`zbekiston Respublikasiga qarshi davlat sirlarini oshkor qilish yoki harbiy sir 
hisoblangan  hujjatlarni  yo`qotish  harakatlari  jinoyat  hisoblanadi  hamda  ularga  qarshi 
javobgarlik  belgilangan.  Vijdon  erkinligi-O`zbekiston  Respublikasi  Konstitusiyasining 
31-moddasi:  «Hamma  uchun  vijdon  erkinligi  kafolatlanadi.  Har  bir  inson  hohlagan 
dinga  e'tiqod  qilish  yoki  hech  qanday  dinga  e'tiqod  qilmaslik  huquqiga  ega.  Diniy 
qarashlarni majburan singdirishga yo`l qo`yilmaydi.  
O`zbekistonning  mustaqilligi  inson  va  fuqarolarning  ham  u  yashayotgan 
jamiyatning ham ma'naviy jihatdan boyib borishi uchun keng yo`l ochdi. Davlatimizdagi 
vijdon  erkinligi  masalasi  bilan  bog`liq  munosabatlari  o`zgardi.  Istiqlolning  dastlabki 
kunlaridanoq  diyorimizning  barcha  fuqarolari  haqiqiy  e'tiqod  erkinligini  his  eta 
boshladilar.  Davlat  bilan  diniy  tashkilotlar  o`rtasidagi  munosabatlar  O`zbekiston 
Respublikasining  1998  yil  1  mayda  qabul  qilingan  «Vijdon  erkinligi  va  diniy 
tashkilotlar  to`g`risida»gi  (yangi  tahrirdagi)  Qonuni  bilan  tartibga  solinadi.  Bugungi 
kunda O`zbekistonda turli din vakillaring hech qanday to`siqlarsiz o`z dinlariga e'tiqod 
qilishlari uchun barcha sharoitlar yaratilgan. Sobiq sho`ro davrida respublikamizda bor-
yo`g`i  89  ta  masjid  va  ikkita  madrasa  faoliyat  ko`rsatgan  bo`lsa,  hozir  O`zbekiston 
musulmonlari  idorasi  boshqaruvi  ostida  Adliya  vazirligidan  rasmiy  ro`yxatdan  o`tgan 
1700  ortiq  masjid,  10  ta  madrasa  faoliyat  ko`rsatib  turibdi.  Ular  uchun  barcha 
qo`layliklar  yaratilgan.  Shuningdek,  mamlakatimizda  istiqomat  qilayotgan  turli  millat 
vakillari  ham  o`zlari  e'tiqod  qilayotgan  dinlariga  erkin  ibodat  qilmoqdalar.  Bugun 
Respublikamizda  15  turdagi  170dan  ziyod  noislomiy  diniy  konfessiyalar  (tashkilotlar) 
rasman  faoliyat  ko`rsatmoqda.  Respublikamizda  to`rtta  diniy  markaz-Movarounnahr 
Musulmonlari  Boshqarmasi,  O`rta  Osiyo  Rus  pravoslav  cherkovi  boshqarmasi,  O`rta 
Osiyo Injil Nasroniylar-Baptistlari markazi va O`rta Osiyo Yettinchi kun Adventistlari 
Cherkovi konfessiyalari yagona huquqiy tizim va maqom asosida ish olib bormoqda.  
1999  yil  7  aprel  kuni  O`zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.  Karimovning 
Farmoyshiga asosan Toshkent islom universiteti tashkil etildi. Har yili mazkur oliygox 
islom  tarixi  va  falsafasi,  diniy  qonunchilik,  iqtisod  va  tabiiy  fanlar  fakul'tetlariga 
talabalarni  qabul  qiladi.  Universitet  qoshida  Islomshunoslik  ilmiy  tadqiqot  markazi, 
manbalar  xazinasi  hamda  akademik  litsey  faoliyat  ko`rsatmoqda.  Xalqimizning  vijdon 
erkinligi  huquqining  kafolatlanganligi,  bu  sohada  erishayotgan  yutuqlarimizning  asosi 
Konstitutsiyamiz  va  qonunlarimizning  insonparvarlik,  demokratik  tamoyillarga 
asoslanganligidadir. Sobiq mustabid sho`ro tuzumi davrida dinni jamiyat hayotidan siqib 
chiqarishga  urinishlar  bo`ldi.  Natijada  ma'naviyat  va  ma'rifat  o`rnini  ma'lum  darajada 
jaholat egallab yurtdoshlarimiz fiqh, tafsir, hadis, tasavvuf ilmlari haqida hatto umumiy 
tushunchaga  ham  ega  bo`lmay  qoldilar.  Hatto  islom  dini  nima  degan  savollarga  tuliq 
javob  bera  oladiganlarning  soni  ham  ozchilikni  tashkil  etdi.  Movarounnahr  diyori 
azaldan  dinu  diyonat  o`chog`i,  fuzalo  ulamolar  yurti  ekanligini  unutib  qo`ydik.  Ana 
shunday sharoitda mintaqamizda xususan O`zbekistonda ba'zi kuchlar din niqobi ostida 
g`arazli  maqsadlar  bilan  siyosiy  hokimiyatni  egallashga  intildilar.  Alloh,  islom  kabi 
so`zlar bilan nomlangan, partiya, tashkilotlar («islom uyg`onish partiyasi», «hizbulloh», 
«Hizbut tahrir al islomiy» va boshqalar) tuzib, mavjud konstitutsiyaviy tuzumni ag`darib 
tashlab,  yaxlit  jo`xrofiy  hududda  islom  davlati  qurish,  xalifalikni  qayta  o`rnatishga 
harakat qildilar. Xalifalikni qayta tiklash g`oyasi islom dini ta'limotiga ziddir. 
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 57 - moddasiga binoan:  
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
33 
«Konstitutsiyaviy  tuzumni  zo`rlik  bilan  o`zgartirishni  maqsad  qilib  qo`yuvchi, 
respublikaning  suverenitetni,  yaxlitligi  va  xavfsizligiga,  fuqarolarning  konstitutsiyaviy 
huquq  va  erkinliklariga  qarshi  chiquvchi,  urushni,  ijtimoiy,  milliy,  irqiy  va  diniy 
adovatni  targ`ib  qiluvchi  xalqning  sog`ligi  va  ma'naviyatiga  tajovuz  qiluvchi, 
shuningdek  harbiylashtirilgan  birlashmalarning  milliy  va  diniy  ruhdagi  siyosiy 
partiyalarning hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va faoliyati taqiqlanadi. Maxfiy 
jamiyatlar  va  uyushmalar  tuzish  ta'qiqlanadi».  Bundan  shunday  xulosaga  kelish 
mumkinki,  mamlakatimizdagi  tinchlik,  barqarorlikni  ko`rolmayotgan,  yoshlarimizni 
endigina  shakllanayotgan  pok,  beg`ubor  ongini  buzishga  intilayotgan  yuqorida  tilga 
olingan  ekstremistik  oqimlarning  g`oyaviy  qarashlari  Konstitutsiya  va  qonunlarimizga 
mos  kelmaydi.  Diniy  ekstremizm  –  ma'lum  siyosiy  maqsadlar  yo`lida  va  din  niqobi 
ostida mutaassiblar yoki ularning irodasiga ko`ra ish ko`ruvchi guruhlar tomonidan olib 
boriladigan o`ta ashaddiy harakat va qarashlar majmuini anglatadi. Diniy aqidaparastlik 
esa-siyosiy  maqsadlar  yo`lida  mavjud  ijtimoiy  muammolarni  ilk,  ya'ni  mazkur  din 
paydo bo`lgan paytdagi arkonlar asosida hal etmoq niyatidagi harakat va qarashlardan 
iborat. Islom aqidaparastlarining asosiy g`oyasi-«sof islom» qat'iyatlariga (prinsiplariga) 
qaytish,  maqsadi  esa-islomiy  davlat  va  taraqqiyot  yo`lini  joriy  etishdan  iborat. 
Vahhobiylar hukumatni qo`lga olishda ochiq kurash, ekstremistik, terror yo`lini tutsalar, 
«xizbutchilar»  g`oyaviy,  mafkuraviy  kurash  uslubini  qo`llaydilar,  ular  yoshlar 
tarbiyasidagi ma'naviy bo`shliqdan foydalanib, ularning ongini zaharlashga urinadilar. 
Diniy  oqimlarning  nomlari  turlicha  bo`lsada,  aslida  ularning  maqsadlari  va 
g`oyalari  bitta  –  dinni  niqob  qilib,  hokimiyatga  intilish,  tinch-osoyishta  xalq  orasida 
nifoq  va  ixtilof  chiqarish.  Eng  achinarlisi  shundaki,  bu  oqimlar  hali  ongi  shakllanib 
ulgurmagan,  tajribasiz,  g`o`r  yoshlarni  o`z  tuzog`iga  ilintirib,  ulardan  o`zlarining 
g`arazli  maqsadlari  yo`lida  foydalanmoqdalar.  O`zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I. 
Karimov  «O`zbekiston  XXI  asr  bo`sag`asida:  xavfsizlikka  tahdid,  barqarorlik  shartlari 
va  taraqqiyot  kafolatlari»  kitobida  dinning  jamiyat  hayotida  tutgan  o`rni  haqida 
jumladan shunday deydi: 
«Bizda  din  bundan  buyon  ham  aholini  oliy  ruhiy,  ahloqiy  va  ma'naviy 
qadriyatlardan, tarixiy va  madaniy  merosdan baxramand qilish tarafdorimiz. Lekin biz 
hech  qachon  diniy  da'vatlar  hokimiyat  uchun  kurashga,  siyosat,  iqtisodiyot  va 
qonunshunoslikka  aralashishi  uchun  bayroq  bo`lishiga  yo`l  qo`ymaymiz.  Chunki,  bu 
holni davlatmizning xavfsizligi, barqarorligi uchun jiddiy xavf-xatar deb hisoblaymiz»