Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

---

 

 

Qiyosiy pedagogika fanining sohasi va vazifalari.  

Reja: 

1. Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va  vazifalari.  

2.  Qiyosiy  pedagogika  fanining  boshqa  fanlar  bilan  o’zviy  aloqasi, 

manbalari va metodologiya asosi.  

3.Qiyosiy pedagogika fanini davrlashtirish muammolari. 

 

Ma’ruza turi:  muammoli kirish ma`ruzasi 

 

Tayanch  tushunchalar:    qiyosiy  pedagogika,  qiyosiy  tarbiyalash, 

YA.A.Komenskiy, Jyulen, K.D.Ushinskiy, erkin tarbiya,  

 

 

 

---

 

 

“Qiyosiy pedagogika” fanining maqsad va vazifalari. 

 «Qiyosiy  pedagogika»  kursining  asosiy  maqsadi  va  vazifasi 

bo’lajak  o’qituvchilarga  milliy  istiqlol  g’oyasi  va  bugungi  kun 

mafko’rasi talablari asosida jahon pedagogikasining aktual masalalari 

ayniqsa,  rivojlangan  davlatlar  ta’lim  tizimi,  ta’limning  turlari,  ta’lim-

tarbiya jarayonlarini o’ziga xos xususiyatlari va tashkil etish shakllari, 

amalga  oshirish  yo’llari  haqida  ma’lumot  berish.  Shu    orqali    ta’lim-

tarbiya  jarayonini  yahShilash,  ta’lim  mazmunini  rivojlantirish,  uni 

jahon  talablari  darajasiga  olib  chiqish  va  Yuqori  malakali  kadrlar 

tayyorlashdan iborat. 

Qiyosiy  pedagogika  kursining  maqsadi  talabalarni  fanning  nazariy 

metodologik  muammolari,  taraqqiyot  bosqichlari,      Chet  el  ta’limi, 

uning  mazmuni,  tuzilishi,  rivojlanishi    o’ziga  xos  xususiyatlari,  ta’lim-

tarbiya orasidagi o’zviyliklar, ilg’or g’oyalar va tajribalar Xususidagi 

bilimlar bilan tanishtiradi.  

---

 

 

Mazkur  kurs  bo’yicha  talabalar  bilimlari  va  ko’nikmalariga 

qo’yiladigan talablar quyidagicha: 

 -  fanning  bozor  iqtisodiyoti  jarayonidagi  to’tgan  o’rni  va 

ahamiyatini ochib berish; 

-talaba 

yoshlarda 

ta’lim-tarbiya  samaradorligining  milliy 

mafko’raviy  qarashlarini  shakllantirish,  ularning  sog’lom  e’tiqodli, 

erkin  fikrlovchi,  jamiyatning  komil  insonlarini  tarbiyalashdagi  rolini 

chuqur anglab etishlariga eriShish; 

-jahonning 

rivojlangan 

mamlakatlaridagi 

ta’lim-tarbiya 

jarayonlarining  samarali  amalga  oshirishliShi  yo’llari,  uning 

rivojlanish  tendentsiyalari,    muammolari,    istiqboli  to’g’risida 

ma’lumot berish . 

”Qiyosiy pedagogika” fani o’zining taraqqiyot bosqichlaridagi turli 

hil qarashlar bilan birgalikda, barcha ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy fanlar 

bilan  aloqadorligi,  hamda  uning  ilmiy-nazariy  asoslari  Qiyosiy 

pedagogika, 

etnopedagogika, 

pedagogik 

sotsiologiya, 

falsafa, 

---

 

 

madaniyat, ta’lim menejmenti kabi  fanlar bilan bevosita bog’liq holda  

yoritib  boriladi  va  bular  fanning  metodologik  asoslari  hamda  ilmiy 

tadqiqot  metodlari  borasida  katta  ahamiyatga  ega  bo’lib,  talabalarda 

mustaqil  izlanish,  ularda  ilmiy  qiyoslay  olish  mahoratlarini 

shakllantiradi. 

Bu  kurs    bo’yicha  talabalar  bilimlari  va  ko’nikmalariga 

qo’yiladigan  talablar  quyidagilardan  iborat:  talabalar  qiyosiy 

pedagogikadan  egallagan  nazariy  bilimlarini,  amaliyotda  qo’llay 

olishlari  lozim.  Shuningdek,    kurs  bo’lajak  o’qituvchilarni  ihtisosligi 

bo’yicha  bilimlarni  egallash  davomida  o’zining  ma’naviy,  ahloqiy 

darajasini  kengaytiradi,  jahon  mamlakatlarining  ta’lim  sohasida 

erishayotgan  yutuqlaridan  o’quv-tarbiya  jarayonida  foydalanadi.  Har 

bir  Xalq  o’z  yashash  tarzi,  tarihiy  va  ijtimoiy  darajasi,  milliy  

madaniyatiga  ega  ekanligiga  mos  ravishda,    o’ziga  xos  takrorlanmas 

milliy-tarbiya  madaniyatiga  ega  bo’lishi  va  bulardan  hayotda 

foydalana biliShi kerakligi ilmiy nuqtai nazardan tahlil qilinadi.        

---

 

 

«Qiyosiy  pedagogika»  fanining  bozor  iqtisodiyoti  jarayonidagi 

to’tgan  o’rni  va  ahamiyati,  talaba  yoshlarda  milliy  mafko’raviy 

qarashlarni    shakillantirish,  jamiyatning  ilg’or  nufizi  kuchi  sifatida  

sog’lom e’tiqodni, erkin fikrlovchi, komil insonlar bo’lishi jarayonidagi 

o’rni va rolini aniqlash. Bo’lg’usi o’qituvchilarni    Markaziy  Osiyo va 

jahon  Xalqlarining  pedagogik  me’rosi  bilan  tanishtirish  jarayonida 

ularda milliy va umuminsoniy qadriyatlarga  hurmat hissini xosil qilish, 

ta’limni  boshqarish  muassasalari      xodimlari  jamoasiga  jahon 

pedagogikasida,  ayniqsa  taraqqiy  etgan  mamlakatlarda  ta’limning 

amalga  oShiriliShi,    istiqboli  to’g’risida    batafsilroq    ma’lumot  berish 

kabi vazifalar amalga oShiriladi.   

 

Ixtiyoriy  ilmiy  bilimning  barkaror  rivojlanishning  zaruriy      sharti 

uning  evolyutsion    bosqichlarida  ongli  tarzda  merosdan  merosga 

utishdir. Pedagogika fanlari uchun  bu juda muhim hisoblanadi.Chunki 

bir  davrdan  ikkinchi  davrda  uzluksiz  o’tuvchi  xususiyatga  ega  ta’lim 

---

 

 

tarbiyaning  dolzarb  va  abadiy  muammolari  bir  talay.  Yangi  ijtimoiy 

tarihiy  sharoitda  va  fanning  Yangi  bosqichda  tarihiy  ilmiy  merosga 

tayanib  ish  kurish  zarur  va  ahamiyati  yuksak  hisoblanadi.  Shuning 

uchun  pedagogika  o’zining  tarihi  ikkilamchi  masala  ham,  qadimiy 

ashyolar  yigindisi  ham  bo’lmay,  doimiy  taraqqiyotda  bo’lgan 

muammolarni o’z ichiga qamrab olgan majmua  hisoblanadi. Ularning 

batafsil  tahlili  pedagogika  fanlariga  oid  ihtiyoriy  sohaning  ilmiy 

tadqiqotlari  nazariy  metodologik  darajasini  mukammallashtiradi. 

Olimning kasbiy va aqliy kamolotida muhim ko’rsatgichga aylanadi. 

Bularning  bari  qiyosiy  pedagogikaga  ham  to’la  aloqadorlik  kasb 

etadi. 

1.Qiyosiy-pedagogik  tadqiqotlar  rivojlanishning  boshlang’ich 

bosqichi. 

Chet  mamlakatlarda  o’sayotgangan  avlodning  qay  tarzda 

tarbiyalanishga  qiziqish  qadim  zamonlardayoq  mavjud  edi.  Yunon 

tarihchisi  Gerodot  Bobil  va  Misrda  yoshlar  tarbiyasiga  oid  hikoyalar 

---

 

 

aytgan  bulsa,  Rim  tarihchisi  Tatsit  qadimgi  german  qabilariga  oid 

o’ziga  xos  xususiyatlarni  qayd  etib  o’tgan  edi.  O’sha  davrlardayoq, 

mamlakatlarning  yosh  avlodni  tarbiyalash  ishlarini  yahShilashda 

kushni    mamlakatlar  tajribasidan  foydalanish  maqsadida  tez-tez 

ko’rilib  turgan.  Masalan:  Platon  Sparta  tarbiyasining  ayrim  usullari 

Afinada  ham  joriy  qilinsa  yahShi  bo’lishini  takidlagan.  Ksenafont 

forslarning  zodogon  yoshlari  tarbiyasi  xususiyatlarini  tasvirlar  ekan, 

yunon 

yoshlarini 

tarbiyalashning 

o’ziga  xos  xususiyatlarini 

shakllantirishda  ulardan  o’rnak  olishni  maslahat  beradi.  Ammo  bular 

qisqa  va  unchalik  dalillanmagan  kuzatishlar  bo’lib,  etnografik  yoqi 

tarihiy  hotiralarda  izini  qoldirgan  holos.  Shuning  uchun  bunday 

kuzatishlarni  o’sha  davrga  xos  bo’lgan  ilmiy  tasavvurlar  doirasiga 

kiritish  qiyin.  O’rta  asrlarda  G’arbiy  YYevropadagi  madaniy  vaziyat 

ta’lim-tarbiya 

sohasining 

xalqaro 

qiyoslashga 

qiziqishini 

muvofiqlashtirmagan. 

---

 

 

Ming  yillik  davomida  ta’lim  ham  boshqa  madaniy  sohalar  kabi 

cherkov  yakkahokimligi  mavjud  bo’lib,  o’qitishning  asosiy  tili 

hisoblanadi. 

Buning 

natijasida 

turli 

mamlakatlarning 

o’quv 

muassasalari  tashkil  qiliniShi;  ta’lim  maqsadi,  metodi  va  mazmuniga 

ko’ra, bir-biridan sezilarli darajada farqlanmagan. 

So’nggi  o’rta  asrlar  davrida  Yevropa  millatlar  shakllanishi 

jarayonini boshdan kechiradi. XVIII asrga kelib bir qadar rivojlangan 

mamlakatlarda  bu  jarayon  o’z  yakuniga  etdi.  Milliy  birlik  hayotning 

turli sohalarga va Xalqlarning milliy o’zligiga ijobiy ta’sir qiladi. O’z 

navbatida bu ta’sir madaniyat va ta’lim sohasida ham kuchli namoyon 

bo’ladi.  Milliy  tillar  uzluksiz  ravishda  lotin  tilini  siqib  chiqara 

boshladi.  Har  bir  mamlakatning  o’quv  muassasalari  o’zining  milliy 

xususiyatlarini  shakllantira  boshladi  va  cherkovga  tobeligi  ancha 

susaydi.  

Bunday  sharoitda  Yevropaning  ko’plab  mamlakatlarida  qo’shni 

mamlakatlarning  ta’lim  tizimi  tashkil  qiliniShi  bilan  taniShish  ehtiyoji 

---

 

 

kuchaydi. Bu Yan Amos Komenskiy faoliyatida (1592-1670) yaqqol aks 

etadi.  Boshlang’ich  maktabdan  universitetgacha  bo’lgan  ta’lim 

tizimining  yaxlit  tizimining  yaxlit  strukturasi  va  tamoyillarini  ishlab 

chiqishda  Ya.A.Komenskiy  o’zi  malum  vaqt  yashagan  va  faoliyat