Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

Xorijiy  mamlakatlarning  ta’limini  muvofiqlashtiruvchi  muayyan 

Sharqiy  tizimning  omillarini  aniqlash  va  yaratishga  harakat 

qildi.Uning  fikricha,ikki omil etakchi  urin tutadi: tarihiy  an’analar  va 

---

 

 

milliy xarakter.Aynan ular u yoqi bu mamlakat ta’lim tizimining o’ziga 

xosligini belgilaydi.   

Turli  mamlakatlarda  ta’lim  taraqqiyotiga  ta’sir  kiluvchi  omillar 

tahlilini  M.Sedler  davom  ettirdi  va  chuqurlashtirdi.  «U  yog`i  bu 

mamlakatning  ta’lim  tizimi  xususiyatlari  va  mohiyatini  tavsiflash 

uchun,-Xususiy  pedagogika  doirasidan  chiqish  kerak».  «Biz  maktab 

ta’limining barkaror rivojlaniShi uchun maktab tashkarisidagi omillar 

muhimligini  unutmasligimiz  kerak  ».Bunday  omillar  katoriga  Seder 

tomonidan iktisodiyot,davlat tizimi,cherkov va oila kiritiladi. Aynan Shu 

omillar  nuqtai  nazaridan  ingiliz  grammatik  maktabi,fransuz  litsey  iva 

nemis gimnaziyalari urtasidagi uhshash va farkli jihatlarni tavsiflaydi.    

Sedler  faoliyati  ingiliz  maktabining  intensiv  islohatida  muhim 

bosqichlar  ruy  berayotgan  vaqtga  tugri  keldi.Shuning  uchun  doimo 

britan  empirizm  ruhida  Xorijiy  pedagogik  tajriba  bilan  taniShuvning 

ahamiyati yuksakligini takidladi. Bunga uning 1900 yilda nashr etilgan 

---

 

 

kitobnig  nomi  ham  guvohlik  beradi:  Xalq  ta’limi  hojiy  ta’lim  tizimi 

bilan taniShuv kanday amaliy kimatga ega. 

Sedlar  tashabbusi  bilan  1894  yili  Londonda  ingiliz  va  Xorijiy 

maktablar  taraqqiyoti  tugrisida  ahborot  to’plash,Yangi  maqola  va 

kitoblar  kattaligini  to’zish  mos  ravishda  analitik  doklatlar  tayyorlash 

kabi  vazifalarni  bajaruvchi  MAXSUS  muassasa  to’zildi.Bu  hujjat  va 

materiallar 1902 yilda kabul qilingan va mamlakatning urta ta’limining 

bir  necha  un  yillik  sturukturasini  belgilab  bergan  Parlament  akti 

mazmuniga sezilarli ta’sir utkazadi.  

Sedlar  o’zok  umr  ko’radi  va  1930  yillar  ohirigacha  qiyosiy 

pedagogika taraqqiyotiga salmokli hissa kushadi.  

Rossiyada  Xorijiy  ta’lim  tizimini  tizimli  o’rganishni  Ushinskiy 

boshlab  berdi.Uning  kator  asarlarida  («Xvetsariya  buylab  pedagogik 

sayohat  »,  «Xorijga  mehnat  safari  bo’yicha  hisobot»,  «Shimoliy 

Amerikada  maktab  islohatlari»)    va  Xususan  o’zining  «Umumiy 

tarbiyaning  Xalqchilligi  hakida  »  deb  nomlangan  mashhur  asarlarida 

---

 

 

Frantsiya,  Angliya,  Germaniya,  Xveytsariya,  Shimoliy  Amerikadagi 

Xalq ta’limi, ularning o`quv muassasalari faoliyati va tashkil qiliniShi 

usullarining o’ziga xos jihatlarini batafsil yorituvchi ocherklar mavjud.     

Ushinskiy  Fransuz  ta’lim  tizimini  urganar  ekan,  u  uchun 

markazlaShuv  va  mamuriy  bir  hillik  xarakteri  ekanligini  qayd  etadi. 

«Frantsiyaning o`quv muassasalari markazlashuvi,- deb yozgan edi u,- 

eng  sunggi  nuktagacha  olib  borilgan.  Nafaqat  bir  bilim  yurti 

boshqasini takrorlaydi,balki ularning barii intizomlashgan harbiy kism