Ona tili umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 10-sinfi uchun darslik

NUTQIY VAZIYATLARDA MULOQOT QILISH

---

184
55.4-mashq. 
Topshiriqlarni bajaring. 
1. 
Quyidagi bir mazmunli gaplarni kimga nisbatan ishlatishimiz mumkinligiga ko‘ra 
moslashtiring. 
Gap
Kimga nisbatan qo‘llash 
mumkin?
1. Menga yordam bering.
A) ukaga 
2. Menga ko‘maklashib yuboring.
B) notanish ayol kishiga
3. Menga yordam ber.
C) tanish yoshi katta kishiga
4. Menga qarashib yubora olasizmi?
D) notanish yoshi katta kishi
5. Tur o‘rningdan, yordam ber.
E) do‘stga 
6. Kechirasiz, menga ko‘maklashib yubora olasizmi?
F) ishyoqmasga
2.
Testni yeching. 
Qadimda shunday odat bo‘lgan ekan: daraxt oldiga kelib ta'zim qilishgan, keyin daraxtga 
yaqinlashib uni silab qo‘yishgan, shundan so‘ng unga hatto ovqat ham olib kelishgan. 
Savol: bu g‘alati odatlar so‘ngida nima qilingan? (zakovat.uz)
A
Shu odatlar orqali daraxtdan uzr so‘rab, keyin uni chopib tashlashgan.
B
Daraxt mo‘l hosil bergani uchun shu tarzda minnatdorchilik izhor etishgan.
C
Daraxt ko‘p meva berishi uchun shu xilda unga murojaat qilishgan.
D
Daraxtdagi mevalarni terib olish oldidan shunday marosim o‘tkazilgan.
MAQOL SHARHI!
Tekinga mushuk ham oftobga chiqmas.
 
– Ushbu maqol 
“har narsaning o‘z qiymati 
bor, qiymatini berib, unga erishish mumkin”
degan ma’noni anglatadi. Biroq bu maqol 
nopok ishlarni qilishimiz uchun o‘ziga tasalli berish, uni “shior” qilib olish maqsadida 
qo‘llanmasligi lozim. Quyidagi maqollardan ham nutqiy vaziyatda o‘z ma’nosida qo‘llash 
xalq tafakkurini o‘stiradi: 
Quruq qoshiq og‘iz yirtar. It hurar, karvon o‘tar.
TI