Tikuv 1-123 (2013). P65

3.9. ÒIKUV MASHINALARIDA SODIR BO‘LADIGAN
NUQSONLAR VA ULARNI BARÒARAF EÒISH YO‘LLARI
Òikuv mashinalarida ko‘ðgina sabablarga ko‘ra nuqsonlar vujudga
kelishi mumkin: mexanizmlarning, ish organlarining o‘zaro ta’siri
buzilishi, detallarning yoyilishi, detallar yuzasi tozaligining o‘zgarishi
va hokazo. Òikuv mashinalarining asosiy nuqsonlariga baxyaqatorning
sifati ðastligi, ið tashlab tikilishi, ið uzilishi, materialning qiyin
surilishi, igna sinishi kiradi.
Baxyaqatorning sifati ðastligi.
Baxyaqator bo‘sh (iðlari yaxshi
tortilmagan) bo‘lsa, tarang yoki kir bo‘lsa, shuningdek, agar iðlar
«gazlamalar ustida chalishsa» yoki «gazlamalar tagida chalishsa»,
bunday baxyaqatorlarning sifati ðast hisoblanadi.
Baxyaqator bo‘sh bo‘lganda iðlar tikilayotgan materiallar orasida
chalishadi, lekin materiallar bir-biridan qochib turadi. Bu kam-
chilikni yo‘qotish uchun ostki va ustki iðni taranglash kerak.
Baxyaqatorning ortiqcha tarangligi iðlarning haddan tashqari
tarangligidan kelib chiqadi. Bunday baxyaqator tikilgan materiallar-
ning baxyaqator chizig‘i bo‘ylab tortilsa, baxyaqator iðlari osongina
uzilib ketadi. Bunday kamchilikni tashqi ko‘rinishdan aniqlasa
bo‘ladi, bunda chok baxyaqator ko‘ndalangiga terilib qoladi. Buni
ustki va ostki ið tarangligini bo‘shatib bartaraf etiladi.
Agar ustki ið ostki iðni tortib ketib, ular materiallarning ustidan
chalishayotgan bo‘lsa, bunda baxyaqator materiallar «ustida chalish-
gan» bo‘ladi. Bu kamchilikni yo‘qotish uchun iðlar tarangligini
ustki iðdan boshlab rostlash kerak.
Agar ostki ið ustki iðni tortib ketib, ular materiallar tagida
chalishsa, bunda baxyaqator materiallar «tagida chalishgan» bo‘ladi.
Bu kamchilikni yo‘qotishda iðlar tarangligini ostki iðdan boshlab
o‘zgartirish kerak.
Kir baxyaqator mashinaga e’tiborsizlik bilan qaralganligi
oqibatida kelib chiqadi va oq rangli materiallarni tikishda ayniqsa
sezilarli bo‘ladi.