Mavzu: moliyaviy natijalar hisobi reja: Kirish. Asosiy qism

YaF=SST-IT, 
bunda, 
YaF — yalpi foyda; 
SST — sotishdan olingan sof tushum; 
IT — sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi; 
- asosiy faoliyatdan ko‘rilgan foyda, bu mahsulotni sotishdan 
olingan yalpi foyda bilan davr xarajatlari o‘rtasidagi tafovut, va plyus 
asosiy faoliyatdan ko‘rilgan boshqa daromadlar yoki minus boshqa 
zararlar sifatida aniqlanadi: 
AFF = YaF-DX+BD-BZ, 
bunda, 
AFF — asosiy faoliyatdan olingan foyda; 
DX — davr xarajatlari; 
BD — asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar; 
BZ — asosiy faoliyatdan ko‘rilgan boshqa zararlar; 
- xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (yoki zarar), bu asosiy 
faoliyatdan olingan foyda summasi plyus moliyaviy faoliyatdan 
ko‘rilgan daromadlar va minus zararlar sifatida hisoblab chiqiladi: 
UF=AFF+MD-MX, 
bunda, 
UF — umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foyda; 
MD — moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar; 
MX — moliyaviy faoliyat xarajatlari; 

---

- soliq to‘langungacha olingan foyda, u umumxo‘jalik faoliyatidan 
olingan foyda plyus favqulodda (ko‘zda tutilmagan) vaziyatlardan 
ko‘rilgan foyda va minus zarar sifatida aniqlanadi: 
STF=UF+FP-FZ, 
bunda, 
STF — soliq toiangungacha olingan foyda; 
FP — favqulodda vaziyatlardan olingan foyda; 
FZ — favqulodda vaziyatlardan ko‘rilgan zarar; 
- yilning sof foydasi, u soliq to‘langandan keyin xo‘jalik yurituvchi 
subyekt ixtiyorida qoladi, o‘zida foydadan toianadigan soliqni va minus 
qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa soliqlar va toiovlami 
chiqarib tashlagan holda soliqlar toiangunga qadar olingan foydani 
ifodalaydi: 
SF= STF-DS-BS, 
bunda, 
SF — sof foyda; 
DS — foydadan toianadigan soliq; 
BS — boshqa soliqlar va toiovlar. 
Moliyaviy 
natijalaming 
shakllanishi 
va 
ishlatilishi 
21-son 
BHMS“Xo‘jalikyurituvchisubyektlarmoliyaviy-xo‘jalikfaoliyatiningbuxgalteriya 
hisobischyotlarirejasiva uniqoilash bo‘yichaYo‘riqnoma”ning 5-qism 9-bo‘limida keltirilgan 
schyotlarda hisobga olinadi. 
Moliyaviy natijalaming shakllanishi va ishlatilishi hisobi quyidagischyotlarda yoritiladi: 

---

9000 - Asosiy (operatsion) faoliyatning daromadlarini hisobgaoluvchi schyotlar; 
9100 - Sotilgan mahsulot (tovar, ish, xizmat)laming tannarxinihisobga oluvchi schyotlar; 
9200 - Asosiy vositalar va boshqa aktivlaming chiqib ketishinihisobga oluvchi schyotlar; 
9300 - Asosiy faoliyatning boshqa daromadlarini hisobga oluvchischyotlar; 
9400 - Davr xarajatlarini hisobga oluvchi schyotlar; 
9500 - Moliyaviy faoliyat daromadlarini hisobga oluvchi schyotlar; 
9600 - Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlami hisobga oluvchischyotlar; 
9700 - Favquloddagi foyda (zarar)lami hisobga oluvchi schyotlar; 
9800 - Soliqlar va boshqa majburiy toiovlami toiash uchunfoydaning ishlatilishini hisobga 
oluvchi schyotlar; 
9900 - Yakuniy moliyaviy natijani hisobga oluvchi schyotlar. 
Moliyaviy natijalami shakllantirish uchun alohida daromadlamihisobga oluvchi schyotlar 
va alohida xarajatlami hisobga oluvchischyotlar ishlatiladi. Mahsulot (tovar, ish, xizmat)lami 
sotishdagiqo‘shilgan qiymat solig‘i, aksiz va boshqa toiovlar olinadigan schyotlaryoki pul 
mablagiarini hisobga oluvchi schyotlaming debetida vabyudjetga toiovlar bo‘yicha qarzlami 
hisobga oluvchi schyotlaming(6400) kreditida aks ettiriladi. 
9010“Tayyormahsulotlamisotishdandaromadlar”,9020“Tovarlami sotishdan daromadlar”, 
9030 
“Ishlar 
bajarish 
va 
xizmatlarko‘rsatishdandaromadlar”schyotlariningkreditidaxo‘jaliksubyektining 
asosiy 
faoliyati (tayyor mahsulotlar, tovarlami sotish,ishlar bajarish, xizmatlar ko‘rsatish)dan 
daromadlar olinadigan schyotlarva pul mablagiarini hisobga oluvchi schyotlar bilan 
bogiangan holdaaks ettiriladi, biroq, oldingi hisobot davrlarida olingan, ammo joriyhisobot 
davriga tegishli boigan daromad summalari 6230 “Boshqakechiktirilgan daromadlar” schyoti 
bilan 
bogiangan 
holda 
aks 
ettiriladi.Hisobotdavriningoxiridaushbuschyotlar 
yakuniymoliyaviynatijalarga olib boriladi. 

---

9910 “Yakuniy moliyaviy natija” schyoti hisobot yilida korxonafaoliyati yakuniy moliyaviy 
natijasining shakllanishi to‘g ‘risidagiaxborotlami umumlashtirish uchun moijallangan. 9910 
“Yakuniymoliyaviy natija” schyotining debetida xo‘jalik subyektining xarajat(zarar)lar, 
kreditida esa foydalar aks ettiriladi. Har bir hisobot davrioxirida 9910 “Yakuniy moliyaviy 
natija” schyotining debeti va kreditibo‘yicha aylanmalar yig'iladi va hisobot davrining 
yakuniy moliyaviynatijasini ifodalovchi ushbu schyot bo‘yicha umumiy qoldiq 
hisoblabchiqariladi. 
Hisobot davrining tugashi bilan yillik moliyaviy hisobot tuzishda9910 “Yakuniy moliyaviy 
natija” 
schyoti 
8710 
“Hisobot 
davriningtaqsimlanmaganfoydasi(qoplanmaganzarari)”schyotibilanbogiangan 
holda 
yopiladi. 
Yuqoridagilardan kelib chiqib, moliyaviy natijalami buxgalteriyahisobida hisobga olishning 
asosiy vazifalari quyidagilardir: 
> moliyaviynatijalamingshakllanishito‘g‘riekanliginio‘rganish; 
> olingan foyda miqdorini har oyda hamda yil boshidan o‘zvaqtida va to‘g‘ri hisob-kitob 
qilish; 
> moliyaviy natijalami oldindan bashorat qilgan holda zararko‘rmaslik yo‘llarini ishlab 
chiqish; 
> 
moliyaviy 
natijalar 
bilan 
bog‘liq 
operatsiyalami 
va 
ulamingtaqsimlanishinibuxgalteriyahisobihisobvaraqlaridavategishliregistrlarda to‘g ‘ri aks 
ettirish.