Бошланғич таълим кафедраси

I. Кириш. Дарснинг мақсади: ўқувчиларда ота-онага ҳурмат, меҳрибон 
фарзанд бўлиш фазлатини сингдириш, уларда маънавий қадриятларимизга, 
урф-одатларимизга 
бўлган 
ҳурматни, 
Онага 
муҳаббат 
туйғусини 
ривожлантириш асосида сўз ва нутқ бойлигини шакллантиришдан иборат.
II. Асосий қисм. Блиц-сўров:
- Нима учун онани азиз ва мўътабар биламиз?
-Ҳадисда нима сабабдан уч маротаба онанга яхшилик қилгин дейилган? 
Ўқитувчи томонидан жавоблар умумлаштирилиб ―Она ризоси‖ матни ўқиб 
берилади. 
Ал Ҳаким ѐшлик пайтлари икки дўсти билан илм олиш учун аҳдлашиб, 
сафарга чиқиш тараддудини кўра бошлади. Аммо, йўлга чиқиш олдидан 

---

225 
онасини ғамгин ҳолда кўрди. Бир оз сукунатдан сўнг Она фарзандига нола 
қилиб деди: ―Эй жоним болам! Мен бир заифа бўлсам ишимни қиладиган 
кишим йўқ, сен ишларимни бажарувчисан, мени кимга ташлаб кетаябсан? Мен 
танҳо ва ожизман-ку!‖.
Онаизор фиғонини тинглаб фарзанд қалбига оғир бир мунгли дард тушиб, 
сафарга бориш ниятидан қайтди. Унинг икки дўсти эса илм истаб жўнаб 
кетишди. Ёз кунларнинг бирида ал Ҳаким ўзига-ўзи: ―Мен бу ерда абгорман, 
дўстларим эса илмда камолга етиб, олим бўлиб қайтадилар‖-деб қайғу-ғамга 
ботиб турганида бирдан нуроний бир чол пайдо бўлди. У шундай деди: -Эй 
ўғлон! Нега йиғлаяпсан? Ўғлон аҳволини тушунтирди. Нуроний айтди: - 
Истасанг, мен сенга ҳар куни шу ерда дарс ўтаман ва тезда дўстларингадан ўзиб 
кетасан! -Истайман, -деди ўғлон. 
Нуроний ҳар куни дарс ўта бошлади. Шу аснода уч йил ўтди. Ал Ҳакимга 
барча илмларни ўргатди. Ал Ҳаким шундай деди: - Шундан сўнг билдимки, ул 
нуроний Ҳизр алайҳиссалом экан! Бу улуғ давлатни онамнинг ризосидан 
топдим[3.Б.65]. 
III. Якуний қисм. Тармоқлаш методи: Онани рози қилиш деганда нимани 
тушунасиз? -Хизматига шай туриш; меҳрибон бўлиш; ѐрдамлашиш; 
насиҳатларига қулоқ тутиш; эъзозлаш ва бошқалар. 
Дарс якунида ўқувчилар рағбатлантирилади. Ал Ҳаким ат Термизийнинг 
келажак авлодларга жуда кўп пурмаъно ҳикматлар қолдирганлиги ва барча 
эришган нарсалрига онасининг розилиги учун эришганлиги ўқитувчи 
томонидан яна бир бор таъкидланади.
Ал-Ҳаким ат-Термизийнинг ушбу илмий меросида онани қадрлаш, 
улуғлаш, инсон камолотида ота-онанинг ўрни каби ғояларнинг собитлик билан 
ҳимоя қилиш бош масала бўлгани учун барча замонлар учун долзарб ва 
аҳамиятлидир.