Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti I. I. Xamidov xalqaro marketing

Tesla kompaniyasining tashqi bozorlar uchun mavjud 
marketing strategiyasi va tadqiqotlarini o‘rganing va shunga 
bag‘ishlangan marketing hisobotini ishlab chiqing. Hisobot tahliliy 
va analitik yondashuv asosida qilinishi lozim. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

54 
5- BOB.
XALQARO BOZORDA MARKETING TADQIQOTLARINI 
TASHKIL QILISH AMALIYOTI VA USLUBI 
5.1. Xalqaro bozor uchun zaruriy marketing tadqiqotlari haqida 
tushuncha 
 
Xalqaro marketingni amalga oshirishning jahon amaliyotida turli 
xalqaro marketing tadqiqotlari olib boriladi. Eng keng tarqalgan va 
tez-tez tashkillashtirilgan tadqiqotlar yo‘nalishini quyidagicha ifoda-
lash mumkin: 
•
Bozor uchun tadqiqot (Market Research); 
•
Savdo bo‘yicha tadqiqot (Sales Research); 
•
Biznes iqtisodiyoti (Business Economy Research); 
•
Reklama (Advertising Research); 
•
Mijozlarning xulq-atvori - motivatsion tadqiqotlar 
(Motivation Research). 
Avvalo tadqiqot deganda nima tushunilishi haqida tushunchaga 
ega bo‘lish lozim. Tadqiqot bu izlanish, o‘rganish, aniqlash, 
surishtirish va ushbu barcha jarayonlar orqali yangi ma’lumotlarni 
qo‘lga kiritish, muammolarni hal qilish, biror masalaning ochilmagan 
joylarini ochishdan hisoblanadi. 
Har qanday izlanish ham tadqiqot bo‘la olmaydi, shuning uchun 
tadqiqotda quyidagi muhim xususiyatlar bo‘lishi talab qilinadi:

Ilmiylik 

Asoslanganlik

Yangilik 

Mantiqiylik 

Foydalilik
Tadqiqot ilmiy jihatdan to‘g‘ri deb qabul qilinishi muhimdir, ilmiy 
tekshirish va aniqlashlar orqali bunga erishiladi. Asoslanganlik esa 
tadqiqotning aynan ilmiy sohada, boshqa olimlar tarafidan tan 
olingaanlik, e’tirof etilganlik arajasi tushuniladi. Yangilik esa uning 
odamlarga yangi ehtiyojlarini qondirishga xizmat qilishi va albatta 
foyda keltiruvchi xususiyatga ega bo‘lishi lozim.
Kompaniya joylashgan mamlakatda va xorijiy mamlakatlarda 
marketing tadqiqotlarida jiddiy farq yo‘q. Shu bilan birga, har bir 
mamlakatda xalqaro marketing tadqiqotlarini o‘tkazishda ushbu 

---

55 
mamlakatga xos xususiyatlarni hisobga olish kerak. Bundan tashqari, 
xalqaro marketing jarayonining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga 
olish kerak. 
Tashqi iqtisodiy faoliyat amaliyotida xalqaro marketing 
tadqiqotlariga alohida e'tibor beriladi. Ko‘pgina firmalar maxsus 
marketing tadqiqot bo‘limlariga ega. Bundan tashqari, dunyoda 
marketing tadqiqotlari bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatadigan 5000 dan ortiq 
turli xil tijorat tashkilotlari mavjud. Bunday xizmatlarning hajmi har 
yili taxminan 20 milliard dollarni tashkil qiladi
19
. Shuningdek, ushbu 
summa yildan-yilga oshib borishi tendensiyasi kuzatilmoqda. Bu esa, 
bugun marketing tadqiqotlari biznes taraqqiyotida naqadar muhim 
ekanligini ko‘rsatadi.