Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

4.1- расм. Клауснинг энг кўп қўлланиладиган оловли усули
: 
I
-нордон газ; II
-
ҳаво; 
III
-
юқори босимли буғ; 
IV, V
-
реакция маҳсулотлари; 
VI-
олиб 
чиқиладиган газлар; 
VII-
суюқ олтингугурт; 
VIII -
қозонхонага бериладиган иссиқ сув; 
IX
-
паст босимли буғ; X
-
техник сув; В01
-
ажратгич; В02 – биринчи қозоннинг барабани; 
В04, В06
-
биринчи ва иккинчи поғоналардаги каталитик реакторлар; В03, В05, В07 – 
олтингугуртнинг коагуляторлари; F01
-
печ-реактор; F02, F03 
-
технологик газни 
қиздириш печи; F04 – ѐқиш печи ва мўри қувури; E01, E02 – олтингугуртнинг 
конденсаторлар; Е03 - экономайзер; Е04 – қайноқ сувнинг сиғими; Т01 – олтингугурт 
ҳовузи; Н01 – ҳаво пуркагич; Н02 - насос; У-355 – дўмдаги газларни охиригача тозалаш 
қурилмаси 
Технологик газ термик поғонадан кейин таркибида водород 
сульфид, олтингугуртли ангидридли реагирланмаган, водород 
сульфидни олтингугуртли билан оловли ѐқишда ҳосил бўлган ҳамда
углерод олтингугурт оксиди ва углеродли олтингугурт (реакторда 
бўлиб ўтадиган реакциянинг қўшимча маҳсулотлари) қайтадан 
қиздиргичда 220-300°Сгача қиздирилади ва каталитик поғонага 
кириб келади. 
Каталитик қатламда асосий реакция содир бўлади 
2H
2
S + SO
2
= 2H
2
O + - nS
n
. (4.6) 
Одатда каталитик поғоналар икки ѐки уч босқичли бўлади. 
Олтингугуртни чиқишига конверсия поғоналарининг сони, 

---

136 
поғонадан олдин газларни қиздириш усуллари, компонентларнинг 
H
2
S ва SO
2
(стехиометрик нисбатдан оғиши) нисбатлари кучли 
таъсир кўрсатади.
Олтингугуртни ҳар хил усулларда реакцион газларни 
қиздириш 
орқали 
чиқишининг 
тавсифлари 
4.1-жадвалда 
келтирилган.