Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Қарши муҳандислик-иқтисодиѐт институти

 
8.10. Диметил эфирини ишлаб чиқаришда МАК (метанни 
адиабатик конверсияси) усулида синтез-газни олиш 

Метанолни олиш учун синтез-газни ишлаб чиқаришда, кейин эса 
ТКАдан чиққан технологик газ диметилеферли тозалашдан 
ўтказилмайди, иссиқлик утилизациясидан газ чиққандан кейин ҚСҚА 
аппаратига йўналтирилади ва синтез-газни водород оқимига ажратиш 
учун ва синтез-газнинг асосий оқими уни таркибини коррекция қилиш 
мақсадида 
(H
2
:(CО+CО
2
)) 
йўналтирилади 
ҳамда 
синтез 
оптималлаштириш ва технологик оқимни қиздириш учун водородни 
ѐқилғи сифатида ТКА ѐрдамида ажратилади. Фишер-Тропш 
технологияси бўйича метанолдан синтетик ѐқилғини ишлаб чиқариш 
бўйича Statoil (Норвегия) фирмаси Жанубий Африка Республикасида 
(Моssеl Bay, 2003 йилда) ФТ синтез технологияси асосида ўзининг 
хусусий кўп тармоқли қурилмасини яратган. Statoil (Норвегия) 
фирмаси Lurgi ва Bоrеаlis компаниялари билан метанол бозорини 
кенгайтириш бўйича пропилендан метанолни конверсия қилиш 
бўйича ҳамкорлик шартномаларини йўлга қўйган.
Заводда ишлаб чиқариш жараѐнида олинган натижалар бу 
технологиянинг 
муваффақиятли 
эканлиги 
тўғрисидаги 
маълумотларни тасдиқлаган: метанолни 94% ли конверсиясида 
пропиленнинг чиқиши 68% ни ташкил қилади, Lurgi ишланмаси 
бўйича сеолитли катализаторда ишлаш цикли 600 соатдан юқори. 500 
минг тонна/йил пропиленни ишлаб чиқариш учун 1,667 млн.т метанол 
маҳсулоти талаб қилинади, қисман ДМЕ ва сувни реакторда адиабатик 
конверсияси 
амалга 
оширилади. 
Бу 
технология 
қуйидаги 
афзалликларга эгадир: 
1. Олинган ҳар хил турдаги энг сўнгги маҳсулотларга ўтишда 
юқори эгилувчанлик ва самарадорликка (водород, метанол, ДМЕ, 
ДММ, полиэтилен, полипропилен, синтетик ѐқилғи, бензин) 
эришилади.
2. Асосий технология учун табиий газ кам сарфланади. 

---

303 
3. Асосий жиҳозларга сарфланадиган металл ҳажмининг 
камлиги. 
4. Катализаторларни алмаштириш ва орқага қайтишининг 
соддалиги унинг самарадорлигини таъминлайди. 
5. Ишлаб чиқаришда кислородга бўлган талабнинг мавжуд 
эмаслиги.