Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

To‘g‘ridan-to‘g‘ri strategiyalar
: Bular maqsad til bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan va aqliy 
operatsiyalarni talab qiladigan strategiyalardir. 
Eslash strategiyalari: Aqliy obrazlar, gapda yangi so‘zlardan foydalanish ‒ bu yangi ma'lumotlarni 
uzoq muddatli xotiraga joylashtirish va olib kirishga yordam beradigan strategiyalardir. 

---

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
23 
Kognitiv strategiyalar: Bular tilni turli xil usullarda tushunishga va ishlatishga yordam beradigan 
strategiyalar, masalan, gaplarni takrorlash, tahlil qilish, tarjima qilish, xulosa qilish, eslatmalarni olish, 
tagiga chizish. 
Kompensatsiya strategiyalari: Bular o‘quvchiga tilni tushunishda va undan foydalanishda yordam 
beradigan strategiyalar, ayniqsa sinonimlarni taxmin qilish va ulardan foydalanish kabi so‘z boyligi va 
grammatika nuqtai nazaridan muhimdir. 
Bilvosita strategiyalar
: Bular til o‘rganishga bilvosita ta'sir ko‘rsatadigan strategiyalar. 
Kognitiv strategiyalar
: Bular o‘quvchining idrokini boshqarishga imkon beradigan, o‘rganishga 
e'tiborni qaratadigan, o‘quv holatiga e'tibor beradigan va uning ta'limini rejalashtirish va baholash, 
materialni qayta ko‘rib chiqish, avvalgi bilimlar bilan bog‘lash, maqsadlarni aniqlash, o‘z-o‘zini nazorat 
qilish va o‘zini baholashga yordam beradi. 
Affektiv strategiyalar
: Bular tashvishlarni kamaytirish, o‘z-o‘zini rag‘batlantirish va hissiy holatni 
hisobga olish kabi strategiyalardir. 
Ijtimoiy strategiyalar
: Savol berish, hamkorlik qilish, hamdard bo‘lish kabi strategiyalardir. 
Globallashayotgan dunyoda mamlakatlar o‘rtasidagi yaqin o‘zaro ta'sirning tabiiy natijasi sifatida 
chet el tilni o‘rgatish ko‘proq ahamiyatga ega bo‘ldi. Har bir til boshqa madaniyatga kirish eshigi, 
ayniqsa, tsivilizatsiyalar o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar boshqa madaniyatlar bilan tanishishning zaruriyati 
bo‘ldi. Bugungi kunda ko‘plab mamlakatlar xalqaro savdo, sayyohlik va ilg‘or texnologiyalarning 
ta'sirida til o‘rganishi vozifa deb bilgan. Axir globallashgan ko‘p madaniyatli jamiyat ham ko‘p tilli 
jamiyat bo‘lishi kerak (Putatunda, 2010). 
Xullos, O‘zbek tilini chet tili sifatida o‘qitish faqat bo‘lishi mumkin so‘nggi yigirma yil ichida 
ahamiyat kasb etdi va keng tarqaldi. O‘zbekistonda va chet ellarda, chet elliklarga O‘zbek tilini o‘rgatish 
bilan bog‘liq turli tadbirlar faoliyatlar mavjud. Biroq, amaliyotlarning samaradorligi darajasi usul va 
yondashuvlardan qanday foydalanilganligi va O‘zbek tilini chet tili sifatida o‘qituvchilar qanday qilib 
tayyorlanishi haqida fooliyatlar juda kem. Chet tili sifatida O‘zbek tili o‘qitishda o‘qituvchi, talaba va 
muassasalardan qanday muammolar kelib chiqadi? sualining cavobi uchun normativ hujjatlarni aniqlash 
va yoritib berish kerak. O‘zbek tilini chet tili sifatida o‘qitish uzoq tarixga ega bo‘lmaganligi sababli, 
dastur ishlab chiqish va talabalar ehtiyojlari mavzu bo‘yicha tadqiqotlar shu til bilan shugullangan xamma 
o‘qituvchilarning vazifasi bo‘lgan.