Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
211 
Луғат тилнинг модели бўлиб, бу технологияларга асосланган расмий моделларга қараганда 
бутунлай бошқача тамойилларга асосланган. Масалан, морфологик таҳлил технологияси фақат 
матндан олинган сўзнинг асл шакли билан бундай шакл мумкин бўлган лексемалар тўплами 
ўртасида мослик ўрнатиш имконини беради. Ажратиш алоҳида луғат ёзувлари бўлган сўз 
бирикмалари учун ҳам худди шундай ёндашиш мумкин. 
Электрон луғатлар яратаётганда энг муҳими луғат тайёрловчи босма луғатларда кўп ёки кам 
учрайдиган ички тузилмани эътиборга олишидир. Электрон луғатларни, жумладан электрон 
корпусларни яратишда мрфологик структура жуда муҳим ҳисобланади. Катта ҳажмли бутун 
бошли тилни миллий корпусга бўйсундириш тилнинг, хусусан, морфологик шаклларнинг умумий 
қонуниятларини аниқлаш, яхлит моделлар шаклига келтириб олишдек мураккаб жараённи талаб 
қилади. Натижада, тўлиқ матнли қидирув, масалан, таржималар, фойдаланиш мисоллари ва 
шарҳларни фарқлаши мумкин, бу унинг имкониятларини фойдаланувчи нуқтаи назаридан тубдан 
яхшилайди. 
Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, ўзбек тили ва келажак тилшуносликнинг тақдири 
тилнинг электрон корпуси билан боғлиқ. Бу борада мамлакатда давлат буюртмаси ва олимлар 
фаолиятини мувофиқлаштириш, асосий кучни босма нашрларга эмас, электрон иш юритиш, 
электрон таълим, электрон мулоқотнинг самарали бўлишига эришиш катта аҳамиятга эга. Шу 
маънода ТошДЎТАУ олимлари томонидан олиб борилаётган ўзбек тилнинг миллий корпусини 
яратиш ишларини давлатнинг тил сиёсати ижросини таъминлашга доир муҳим амалий тадқиқот 
сифатида ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш зарур.