Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
125 
эришмаслиги мумкин. Д.Крегернинг фикрича, корпусдан фойдаланиш таълим олувчида бир қанча 
қийинчиликлар туғдириши табиий. Чунки у ёки бу корпусда фойдаланувчига тақдим этилган 
маълумот хаотик тарзда бўлади, шу сабабли материал танлашда ўқитувчи масъулиятни ўз 
зиммасига олиши зарур. Ушбу методикани модернизациялаш мақсадида таълим олувчида корпус 
материалини мустақил таҳлил қилиш, шу билан бир қаторда танқидий ва аналитик фикрлаш 
кўникмасини ҳосил қилиш зарур. Ҳар қандай мураккабликка қарамасдан, ўқув материалини ишлаб 
чиқишда корпус эффектив манба бўлиб қолади [Ахметова, 2013:19]. 
Ўзбек тили таълимий корпусининг таркиби ва тузилиши. Ўзбек тили таълимий корпуси 
материали сифатида ҳозирги ўзбек адабий тилидаги расмий, илмий-оммабоп, бадиий ҳамда 
публицистик услубдаги матнлар танланган. Корпус репрезентативлик хусусиятини тўла намоён 
этади: унинг таркибидаги материаллар хилма-хил; таркибидаги матнлар жанр жиҳатдан қуйидаги 
пропорцияга эга:
1.
Ўзбек тили таълимий корпусининг ҳозиргача тўпланган матнларининг бадиий услубга 
тегишли қисми Абдулла Қаҳҳор, Саид Аҳмад, Тоғай Мурод, Асқад Мухтор қаламига мансуб 
қисса, ҳикоя, роман, фелъетон, эсдалик каби жанрларга оид асарлари қамраб олинган.
2.
Публицистик услубдаги матнлар таркибига kun.uz, daryo.uz сайтларидаги публицистик 
мақолалар киритилган. 
3.
Корпуснинг расмий услубдаги материалларини lex.uz сайтида мавжуд Ўзбекистон 
Республикаси Конституцияси, Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қонун, Қарор ва 
Фармонлари, турли кодексларнинг матнлари ташкил этади. 
4.
Илмий-оммабоп услубдаги материаллар, асосан, мактаб дарсликлари: адабиёт, физика, 
математика, кимё, география, ботаника, биология, чизмачилик, одобнома, маънавият асослари 
каби дарслик матнларидан иборат. 
Мантларни фрагметнга бўлиш, номатний белги(жадвал, расм, чизма) ларни олиб ташлаш 
sublimetext даструри воситасида амалга оширилган.
Бугунги кунда ўзбек тили таълимий корпусини ишлаб чиқиш бўйича қуйидаги