Тилини ривожлантириш департаменти ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“O‘ZBEK MILLIY VA TA’LIMIY 
KORPUSLARINI YARATISHNING NAZARIY 
HAMDA AMALIY MASALALARI”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2021) 
124 
Academic English (Лимерик-Белфаст оғзаки академик нутқ корпуси) лингводидактиканинг бебаҳо 
қуроллари бўлиб улгурди [Ахметова, 2013:19]. 
Аммо келажак мутахассисларини тайёрлашда тилни ўқитишда корпусдан тўлиқ 
фойдаланишга ихтисослашган, мавзувий корпуслар тузиш эҳтиёжи пайдо бўлади. Бундай 
корпусни яратувчи мутахассис
 
билан ўқитувчи ўртасида доимий мулоқот муҳим.
Таълимга корпусли ёндашув методикасини қўллаб-қувватловчи Т.Жоунс талабанинг 
вазифаси ўрганилаётган тилда “кашфиётлар қилиш” эканлигини таъкидлайди
 
[Johns,1991: 1-16].
 
Дж.Личнинг фикрига кўра, айнан корпус асосидаги топшириқ талаба/ўқувчини ўзини “тажрибачи” 
сифатида синаб кўришга замин яратади: ўқувчи мавжуд ғоялардан фойдаланмайди, балки 
мустақил равишда оригинал тадқиқот олиб боради
 
[Leech, 1997: 1-23]. Мишель Барлоу эса 
корпусдан фойдаланиш жараёнида қуйидаги жараёнлар кузатилишини таъкидлайди [Barlow, 
2002:5]: 
1.
тилни ўрганувчи ва унинг ташувчиси бўлган киши нутқини қиёслаш; 
2.
адабий оғзаки ва ёзма тилни чоғиштириш; 
3.
тил услубларини китоб, дарслик, нашр материаллари бўйича қиёслаш, фарқини 
аниқлаш; 
4.
маълум бир тилдаги гапда сўз тартибини аниқлаш. 
Таълимий корпусда дидактик аҳамиятга эга бўлган қуйидаги ресурслар мавжуд бўлади: 
 
Бундан ташқари таълим жараёнида корпусдан фойдаланиш ўқувчига тилни эгаллашнинг 
профессионал-релевант аспектларини юзага чиқариш имконини яратади. Масалан, тил курсларида 
бўлажак таржимоннинг эътиборни лексик бирлик, ҳуқуқшуносда терминологияга қаратиш 
кўникмасини шакллантиради. Шунингдек, корпус талаба/ўқувчи эътиборини матндаги бирликни 
боғлаб турувчи воситани фарқлашга ҳам қаратади. Шундай йўл билан корпус таълим олувчилар 
гуруҳига касбга йўналтирилган таълимда асосий омил саналган дифференциал ёндашувни 
қўллашга замин яратади. 
Таъкидлаш жоизки, лингводидактикада корпусга асосланган таълимнинг афзалликлари 
билан бир қаторда, камчиликлари ҳам мавжуд: таълим олувчи доим ҳам ижобий натижага 

---