12-iadvalnine davomi
tashkilotning ichki tarkibidagi o ‘zgarishlar tashqi
muhitning ta’siri bilan bog1 lab o ‘rganiladi, ammo
turli darajadagi vaziyat turli darajadagi bilimni
talab qiladi. Jismoniy tarbiya va sportni boshqaruv
tizimlari da vaziyatning o ‘zgarib turishi boshqa
sohalarga qaraganda jadallroq uchrab turadi deyish
mumkin.
3
Funk
sional
yonda
shuv aso-
sida
menej
ment
funk-
siyalarini
amalga
oshirish
Funksional yondashuv asosini texnika-texnolo-
giya, moddiy-texnik ta’minot, xodimlar,
moliya
ta’minoti va boshqalami o ‘zaro mujassamlash-
tirgan tizim tashkil etadi. Funksional vazifalaming
ijrosi menejmentning quyidagi funksiyalari orqali
amalga oshiriladi:
- funksional faoliyatni rejalashtirish;
- funksional faoliyatni tashkil etish;
- funksional faoliyat a’zolari ishini motivat-
siyalash;
- funksional faoliyat natijalarini nazorat qilish.
4
Miqdorli
yonda
shuv
Miqdorli yondashuv orqali mavjud tizim doirasida
asosan quyidagi masalalalar amalga oshiriladi:
- menejment boshqaruvida operatsion prinsiplarga
amal qilish;
- menejment boshqaruvida qaror qabul qilish
nazariyasi prinsiplariga amal qilish;
iqtisodiy-matematik
modellar
va
usullar
menejment amaliyotiga keng joriy etiladi;
- miqdorli yondashuvdagi boshqarish jarayonida
matematik,
statistika, kibemetika, muhandislik
fanlari bilan bir qatorda sotsiologiya, ruhshunoslik,
tizimlar nazariyasi kabi fanlardan ham keng
foydalaniladi.
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, menejment yondoshuvlarini
jismoniy tarbiya va sportga tadbiq etadigan bo'lsak, eng avvalo,
barcha yondoshuvlar tizimli usullarga bevosita bog‘liq
ekanligi va
ulaming amaldagi ijrosi maxsus boshqaruv tizimlari orqali amalga
oshirilishi mumkinligini ko‘rish mumkin. Boshqacha qilib aytganda,
188
jismoniy tarbiya va sportni boshqarish har doim ma’lum tizim orqali
amalga oshirilishi va ushbu tizimning zamon talablari asosida
takomillashib borishi qonuniyat darajasida ekanligini tan olmasdan
iloj yo‘q.
0 ‘zbekistonda ham kibemetika fanining shakllanishi davridan
boshlab, ayniqsa, mustaqillik davriga kelib, «Boshqarish nazariyasi
va amaliyoti» fani jadal sur’atlar bilan rivojlanib kelyapti. Fandagi
ushbu yo‘nalishning rivojlanishi jismoniy tarbiya va sport
menejmentining nazariy va amaliy
asosiarini takomillashuviga
qo‘shilgan katta hissa boiyapti deyish mumkin.
Menejment nazariyasi va amaliyotida XX asr 50-60-yillarining
oxiriga kelib tizimli yondashuv keng taraqqiy topa boshladi.
Avvalgi menejment nazariyalari ko'pgina yutuqlarga ega bo‘lishiga
qaramasdan, ba’zi kamchiliklari ham namoyon boMa boshladi.
Asosiy kamchilik shundan iborat ediki, menejment masalalarining
keng doirali bo‘lishiga qaramay, asosiy diqqat-e’tibor boshqaruv
ning faqatgina ba’zi-bir tor elementlariga qaratilgandi. Jumladan,
ularga boshqaruvdan kutilgan natijaga umumiy samaradorlik deb
qaralmadi, natijada menejment faoliyatida pirovard natijalarga
erishishda umumiylikni ta’minlash muammolari yuzaga kelib chiqa
boshladi.
Menejmentda umumiylikni ta’minlashni boshqaruv tizimi orqali
amalga oshirilishi mumkinligi oydinlashib qoldi. Boshqaruvda
tizimli nazariyaning shakllanishi va rivojlanib borishi rahbarlarga
tashkilotni to‘laligicha
bir butun hisoblab, ularni tashkil qiluvchi
qism (element)larini o ‘zaro bog‘langan holda ko‘rish imkonini
yaratadi. Menejmentga tizimli yondashish boshqaruv faniga
salmoqli hissa qo‘shdi.
Boshqaruvga tizimli yondashuv nazariyasi menejment tarixida
birinchi marotaba uning barcha kategoriyalarini birlashtirgan, yaxlit
holatda ko‘rish, tasavvur qilish va undan unumli foydalanish
imkonini yaratdi. Haqiqatdan ham, shu davrgacha menejmentning
asosiy kategoriyalari bo‘lmish
uning prinsiplari, funksiyalarx,
usullari va texnologiyalari alohida talqin etib kelinib, yaxlitlikni
ta’minlash imkoniyati bo‘lmagan. Menejmentga tizimli yondashish
nazariyasi uning tarqoq holdagi kategoriyalarini birlashtirib, ko'zga
189
ko‘rinadigan darajada ularni birlashtirish va bir-birlarini to‘ldirish
imkoniyatini yaratgan holda umumiy maqsad sari yo‘naltirdi.
Tizim, yoki sistema grekcha so‘z bo‘lib, menejment nuqtai
nazaridan bir-biriga bog‘langan ko‘plab elementlarning m a’lum bir
yaxlitligini ifodalaydi. Elementlar murakkab yaxlit sistemaning
tarkibiy qismi hisoblanadi. Jismoniy tarbiya va sportda boshqaruv
tizimi oddiy sportchi bilan shu sohadagi
eng yuqori lavozimdagi
rahbar orasidagi mavjud barcha elementlarning bir-biri bilan
majmuasi tushuniladi.
Boshqaruv tizimlari o ‘zlariing mohiyati, vazifasiga ko‘ra turli
shakllarga ega bo'ladi, ularni shartli ravishda quyidagi turlarga
ajratish mumkin: texnikaviy, texnologik, biologik, tashkiliy, iqtiso
diy,
ijtimoiy, mashg‘ulot, musobaqa va boshqa tizimlar.
Tizimning har bir turi o ‘zining aniq vazifalariga ega:
Boshqaruv sistemalari ichida asosiy va tayanch tizim vazifasini
o‘tab kelayotgan tarkib-tashkiliy tizim hisoblanadi, u ishlab
chiqarish jarayonini amalga oshirish, mehnat
Do'stlaringiz bilan baham: 
