O„zbekiston respublikasi qurilish vazirligi samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

 
 
Tarmoqlararo tuzilma
xalq xo‗jaligining asosiy tarmoqlari o‗rtasida va ularni 
ichida investitsiyalarning taqsimlanishini foizlarda aks ettiradi. Masalan, 
investitsiyalarning umumiy hajmidan sanoatni qishloq xo‗jaligi, transport va aloqa, 
qurilish industriyasini rivojlantirishga yo‗naltirilgan ulushlari - bu tarmoqlararo 
taqsimlanish va kapital qo‗yilmalar tuzilmasi; sanoatga kiritilayotgan kapital 
qo‗yilmalarning umumiy xajmidan mashinasozlik, kimyo, yoqilg‗i sanoati, qurilish 
materiallari sanoatini rivojlantirishga sarflanadigan ulushlari – bu investitsiyalarning 
tarmoqlar ichidagi tuzilmasi.
 
 
Xududiy tuzilma. 
Investitsiyani xududiy tuzilmasi kapital qo‗yilmalarni 
viloyatlar, shaharlar va respublikaning rayonlari bo‗yicha taqsimlanishini ko‗rsatadi. 
U oddatda byudjet imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda ishlab chiqarish kuchlarini 
va rayonlarini istiqboldagi rivojlanishini hisobga olgan holda, davlatning investitsion 
siyosati bilan aniqlanadi. Xududlarning ixtisoslashuvi xarakteri, uning mehnat bilan 
bandlilik darajasi va boshqa iqtisodiy omillar bu yerda katta o‗rin egallaydi.
Xalq xo‗jaligining hamma tarmoqlarini proporsional rivojlanishini ta‘minlash 
va etakchi tarmoqlarni ko‗proq rivojlantirish hamda xududlar iqtisodiyotini 
yaxshilash va aholini yashash darajasini oshirish maqsadida investitsiyaviy ustunlik 
ba‘zasida va to‗liq rivojlanishini iqtisodiy investitsiyani optimal tuzilmasi va 
taqsimlanishini maksimal darajada maqsadga muvofiqligiga erishish zarur.
Amaliyot shuni ko‗rsatadiki, investitsiya tuzilmasini optimallash hisobiga pul 
mablag‗larini teng baholilik iqtisodiyotiga erishish mumkin, qaysiki u kapital 
qo‗yilmalar chegaralangan sharoitda iqtisodiy yuksalish va ishlab chiqarish 
kuchlarini kelgusida rivojlanishi uchun katta ahamiyat kasb etadi. SHuning uchun 
ivestitsion qarorlarni va ayniqsa investitsiyalarni samaradorligini baholashda 
masalaning bu tomoni hisobdan tushurib qoldirmasligi va investitsion jaryonlarni 
boshqarishning barcha darajalarida ishlab chiqilishi zarur.

---

~ 52 ~