O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi


qing siz (o ʻ qingiz), boring siz (boringiz)



Download 4,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet28/162
Sana27.05.2023
Hajmi4,8 Mb.
#944404
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   162
Bog'liq
materiallar uzmu 2021.12.03

qing siz (o
ʻ
qingiz), boring siz (boringiz), 
keling siz (kelingiz);
Fe'llarlarning 1- va 2-shaxs-son qo
ʻ
shimchalari 
-man, -san, -miz, -siz
ham 
men, sen, biz, siz
kishilik olmoshlarining affikslarga aylangan muqobillaridir: 
o
ʻ
qiyman, o
ʻ
qiysan, boraman, bora-
san; o
ʻ
qiymiz, o
ʻ
qiysiz, boramiz, borasiz
va b.
II. Affiks morfemalarning o
ʻ
zidan paydo bo
ʻ
ladi.
Affiks morfemalar tarkibidagi tovush-
lardan biri boshqa tovush bilan almashinadi va natijada shu affiksga vazifadosh boshqa affiks 
vujudga keladi:
-ch 1:
qirg
ʻ
ich, savagich.
Bu affiks kichraytish ma‘nosidagi so
ʻ
z yasovchi –cha qo
ʻ
shimcha-
sidan hosil bo
ʻ
lgan (uning ikkinchi tovushi 
“a”
tushib qolgan).
-ch 2:
quvonch, sevinch, ishonch
va b. Bu affiks yuqoridagi 
“-ch 1”
affiksiga omonim 
bo
ʻ
lib, fe'llarning harakat nomi (infinitiv) shaklini hosil qiluvchi 
―-sh//-ish‖
qo
ʻ
shimchasining 
fonetik o
ʻ
zgarib, 
―-ch‖ (ish-ch)
ga aylanishi natijasida vujudga kelgan: 
tinish – tinch, quvonish – 
quvonch, ishonish – ishonch, sevinish – sevinch, tayanish – tayanch, suyanish – suyanch, so-
g
ʻ
inish – sog
ʻ
inch
.
-qin:
toshqin, bosqin.
Bu affiks 
qirg
ʻ
in, so
ʻ
lg
ʻ
in, turg
ʻ
in
so
ʻ
zlari tarkibida keluvchi 
-g
ʻ
in, -gin
qo
ʻ
shimchalarinin tovush o
ʻ
zgarishidan hosil bo
ʻ
lgan. 
III. Affikslarning o
ʻ
zaro qo
ʻ
shilishidan hosil bo
ʻ
ladi:
-dosh:
yo
ʻ
ldosh, maslakdosh, fikrdosh.
Bu affiks fe'l yasovchi 
-la
fe'lning birgalik nisbati 
yasovchi 
-sh (-la+sh)
affikslarining qo
ʻ
shilishidan yasalgan;
23
Бердиалиев А. Словообразующие сложные аффиксы в узбекском языке. Автореф.канд. дисс.... – Ташкент, 1970. – С. 
24; Бердиалиев А. Қ
ӯ
шма аффиксларнинг пайдо б
ӯ
лиш й
ӯ
ллари ҳақида//
Ӯ
збек тили ва адабиѐти. 1969. №6; Бердиалиев 
А. – чилик аффикси ҳақида// С.М.Киров номидаги Ленинобод давлат педагогика институти илмий асарлари. – 
Ленинобод, 1970; Бердиалиев А. Фонетик 
ӯ
згаришлар таъсирида пайдо б
ӯ
лган қ
ӯ
шма аффикслар//
Ӯ
збек тили ва ада-
биѐти. 1970. №3; Мирзакулов Т.У. Сложные формообразующие аффиксы в узбекском языке. Автореф. канд. дисс. – 
Ташкент, 1980; Тожиев Ё. Ўзбек тили морфемикаси. – Тошкент, 1992; Тожиев Ё., Назарова Н., Тожиева Г. Ўзбек тили-
даги эргаш морфемаларнинг семантик-стилистик хусусиятлари (Аффиксал маънодошлик). – Тошкент, 2012; Жўрабоева 
М. Ўзбек тилида аффиксал омонимия. –Тошкент, 1975. 


45 
-lan, -lash, -lat:
shakllan(moq), qurollan(moq), Shayxlan(moq); birlash(moq), bellash(moq), 
suhbatlash(moq); shug
ʻ
ullat(moq)
va b. Bu affikslar fe'l yasovchi 
“-la”
ga nisbat yasovchi 

Download 4,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   162




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish