Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

Камчилиги: 
- кичик сезгирлик қобилияти; 
- катта ўлчаш хатолиги.
Синтилляцион усул. 
Айрим моддаларни, масалан 
олтингугуртли рух кумуш билан, иодли натрий таллий билан 
радиоактив нурлар таъсирида ѐруғлик кўринишидаги фотонлар 
чиқаради. Натижада юзага келадиган ѐруғлик портлаши 
(сцинтилляция) қайд қилинади.
Афзаллиги: 
- юқори аниқлик; 
- қайд этиш самарадорлиги; 
-
ўлчаш оралиғининг катталиги. 
 

---

146 
Камчилиги: 
- вақтга боғлиқ ҳолда хусусиятини ўзгариши. 
Кристалларни ўтказувчанлигини ўзгаришига асосланган 
усул
. Радиоактив нурлар таъсирида айрим диэлектриклар ярим 
ўтказгич, айримлари эса ўтказгичга айланади. 
ZnS, S, олмос, Ge
Афзаллиги: 
- 
юқори катталикда ток олиш мумкин; 
- қайд қилишнинг самаралилиги; 
- ўлчов оралиғини катталиги.
Камчилиги: 
- катта инерцияли; 
- вақт ўтиши билан сезгирлиги ўзгаради; 
- ўлчаш натижаларини ионловчи заррачалар энергиясига 
боғлиқлиги.
Нурланишларни ўлчаш асбоблари 
Радиацион разведка ва дозиметрик назорат асбобларининг 
вазифалари
: 

замонавий хабар бериш мақсадида радиоактив зарарланишни 
аниқлаш; 

зарарланган ҳудудда одамлар бўлишининг рухсат этилган 
вақтини, зарарланган ҳудуд чегарасини ва ундан айланиб ўтиш 
йўлларини аниқлаш мақсадида радиоактивлик даражасини 
аниқлаш; 

турли хил юзаларни дезактивация қилиш ѐки санитар 
ишлов бериш мақсадида зарарланганлик даражасини ўлчаш; 

озиқ-овқат маҳсулотлари, сув ва қишлоқ хўжалик экинлари 
ҳосилини истеъмолга яроқлилигини аниқлаш мақсадида 
радиоактив зарарланганлик даражасини аниқлаш;

одамларнинг меҳнатга қобилиятини аниқлаш, фаолият 
режимини тузиш мақсадида нурланиш дозасини ўлчаш.