Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

1. Ўткир зарарланиш –
қисқа вақт давомида катта дозадаги 
нурланиш таъсирида ўткир нур касаллигини келтириб чиқаради. 
1 - даври – бирламчи реакция: ҳароратнинг кўтарилиши, 
пульснинг тезлашиши, қайд қилиш, бош айланиши, ланжлик, 
лоҳаслик ҳолатлари кузатилади. 
2 - даври – яширин даври. 
3 - даври – касалликни кучайиши (қайд қилиш, қон кетиши ва 
б.) 
4 - даври – ѐ соғаяди, ѐки ўлим билан тугайди.

---

144 
0,8 – 1.2 Зв; 80 – 120Р – нур касаллигининг дастлабки 
белгилари юзага келади, инсон ўз кучи билан тузалади. 
2,7- 3 Зв; 270 – 300 Р –нур касаллигининг кучли белгилари 
ҳосил бўлади ( 50% ўлим билан тугайди). 
5,5- 7 Зв - даволаб бўлмайди, барча ҳолатлар ўлим билан 
тугайди.
2. Хроник нур касаллиги – врач-рентгенологларнинг касбий 
касаллиги
Ультрабинафша нурланиш (УБ) 
380 дан 1 нм гача тўлқин 
оралиғида юзага келади. Унинг манбаларига қуѐш радиацияси, 
плазмали пайвандлаш ишлари, чўғланма ва газразрядли 
чироқлар, лазер ва электргаз пайванд қурилмалари киради.
Ультрабинафша нурлар инсон организми учун маълум 
даражада зарур ҳисобланади. Лекин ушбу нурларнинг рухсат 
этилган миқдор даражасидан ошиб кетиши турли хил 
касалликларга олиб келади. УБ нурларнинг салбий таъсирини 
бошланиши тери қизариб, қичишиши, бош оғриғи, тана 
ҳароратининг кўтарилиши каби белгилар билан кузатилади.
Ультрабинафша нурлардан тиббиѐтда ва айрим технологик 
жараѐнлар самарадорлигини оширишда ҳам қўлланилади. Тўлқин 
узунлиги 320-380 нм оралиғидаги УБ нурлардан тери 
касалликларини профилактика қилишда, 160-254 нм даги 
нурлардан тупроқ ва сувни зарарсизлантиришда, иш хоналарини 
зарарли бактериялар ва микроблардан тозалашда фойдаланилади.
Ультрабинафша 
нурларнинг 
зарарли 
таъсиридан 
ҳимояланишда ҳимоя экранлари, пардалар, кабиналар, масофадан 
бошқариш воситалари ва шахсий ҳимоя воситаларидан 
фойдаланилади.